Eryx jaculus Έρυξ

Δονούσα 05/03/2013
photo (c)  Δαυΐδ Κουτσογιαννόπουλος

Κοινό άκακο, μη δηλητηριώδες φίδι στα νησιά μας: Αμοργός, Δονούσα, Κέρος, Αντικέρι, Ηρακλειά, Πάνω Κουφονήσι, Σχινούσα.

Στο http://www.herpetofauna.gr/ αναφέρονται τα εξής:

Μη δηλητηριώδες. Στην χώρα μας απαντά το υποείδος Eryx jaculus turcicus (Olivier, 1801). Ολικό μήκος έως 80cm συνήθως όμως μικρότερο. Κυρίως νυκτόβιο φίδι. Την άνοιξη, λόγω περιόδου ζευγαρώματος, μπορεί να παρατηρηθεί και την ημέρα, καθώς και το φθινόπωρο. Χαρακτηριστική "κολοβή" ουρά που μοιάζει σε σχήμα με το κεφάλι. Ψάχνει για την λεία του συνήθως μέσα σε τρύπες τρωκτικών ή στήνει ενέδρες κάτω από την άμμο ή στο χώμα όπου θάβεται με επιδεξιότητα. Τρέφεται κυρίως με τρωκτικά, αλλά και με σαύρες, νεοσσούς και μερικές φορές με μεγάλα ασπόνδυλα. Ζευγαρώνει από τον Απρίλιο έως τον Μάιο και τα θηλυκά γεννούν κατά τα τέλη Αυγούστου 5-20 νεογνά που έχουν μήκος 12-15cm και ενηλικιώνονται περίπου μετά το 3ο έτος ζωής τους. Είναι το μοναδικό είδος Βόα στην Ευρώπη. Άκακο φίδι που σε πολλές περιοχές το περνούν λανθασμένα για Οχιά και το σκοτώνουν.

Άλλες ονομασίες:
Ερημόφιδο, Λουρίτης, Νταλάκι, Τόπακας, Τάπακας, Τυφλίτης (λανθασμένα)

Περισσότερες πληροφορίες και φωτογραφίες στο:

http://www.herpetofauna.gr/index.php?module=cats&page=read&id=141

Astragalus spruneri

Κατάπολα 31/03/2007 Άγιος Παντελεήμονας

Ο Αστράγαλος του Σπρούνερ (Astragalus spruneri Boiss. 1843) είναι βαλκανικό φυτό, με εξάπλωση στην Βόρεια Ελλάδα, το Αιγαίο, την Πελοπόννησο, της Εύβοια και την Στερεά Ελλάδα.
Στην Αμοργό αναφέρεται από τα Κατάπολα, την Αρκεσίνη και την νησίδα Γραμβούσα. Φύεται επίσης σε αρκετές θέσεις στην Ηρακλειά, ενώ αναφέρεται και από την Δονούσα, τις νησίδες Μάκαρες κοντά στην Δονούσα και το Πάνω Κουφονήσι.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις, φρύγανα, διάκενα κωνοφόρων δασών, σε υψόμετρα 0-750 μ..
Πολυετής πόα, σχεδόν χωρίς βλαστό.
Φϋλλα τριχωτά. Φυλλάρια ωοειδή. Παράφυλλα τριγωνικώς λογχοειδή.
Ταξιανθίες σε κεφαλιόμορφους βότρεις με 3-10 άνθη κοκκινωπά-ρόδινα. Βράκτια προμήκη,  μικρά. Κάλυκας με πυκνό τρίχωμα και δόντια δις μικρότερα του σωλήνα. Πέτασος διπλάσιος του κάλυκα και πτέρυγες σπαθοειδείς, ακέραιες.
Καρπός χέδρωπας προμήκης, ροπαλοειδής ή κυρτός, τραχύς.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Astragalus > αστράγαλος (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης) > αστήρ + γάλα ==> από το χρώμα και το σχήμα των ανθέων - οι αρχαίοι πίστευαν ότι η βρώση του φυτού αυξάνει το γάλα των κατσικιών.
spruneri > αφιερωμένος στον Βαυαρό βοτανικό Wilhelm von Spuner (1805-1874).

Anchusa aegyptiaca

Η Άγχουσα η αιγυπτιακή (Anchusa aegyptiaca (L.) A.DC. 1846) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα έχει βασική κατανομή στην Αττική, την Κρήτη, την Κάσο,την νήσο Σαρία της Καρπάθου και τις Κυκλάδες (Σερφοπούλα, Φολέγανδρος, Σίκινος, Κίμωλος, Σίφνος, Νάξος, Θήρα, Άνδρος, Δεσποτικό Αντιπάρου)

Φύεται σε πετρώδεις περιοχές, συνήθως κοντά στην θάλασσα.

Στην Αμοργό αναφέρεται από τα Θολάρια. Στα άλλα νησιά μας φύεται στην Ηρακλειά, την Άνυδρο (Αμοργοπούλα), το Αντικέρι και τα Λέβιθα.

Allium ampeloprasum

Το γεώφυτο Άλλιο το αμπελόπρασο (Allium ampeloprasum, L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Υψηλό βολβόριζο φυτό με φύλλα στενά, οδοντωτά. Σκιάδιο σφαιρικό έως 8 εκ. διάμετρο, με πλήθος ροδοκόκκινα άνθη και έντονη μυρωδιά σκόρδου. Φύεται σε άκρες δρόμων, εγκαταλειμμένα χωράφια, υποβαθμισμένα εδάφη. 
Ανθίζει από τον Μάιο μέχρι το καλοκαίρι.
 
Ετυμολογία:
Allium > αllium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο).
ampeloprasum  > άμπελος + πράσο (άγριο σκόρδο που καλλιεργούσαν στις άκρες αμπελώνων) - αμπελόπρασο Στην Αμοργό το βρίσκουμε κυρίως στα Κατάπολα και την Αιγιάλη, ενώ αναφέρεται και από την Χώρα. Υπάρχει και στην Ηρακλειά, όπου το φωτογράφισε και το πρόσθεσε στην χλωρίδα του νησιού ο Γιάννης Γαβαλάς, και επίσης στα νησιά Κουφονήσι και Λιάδι.

Ophrys aegaea από την Δονούσα

 

Δονούσα 05/03/2013

photo (c)  Δαυΐδ Κουτσογιαννόπουλος

Η Οφρύς τους Αιγαίου (Ophrys aegaea Kalteisen & H. R. Reinhard 1987) είναι ενδημική ορχιδέα Κυκλάδων και Δωδεκανήσου.
Περιγράφτηκε από την Κάρπαθο το 1987. Αργότερα βρέθηκε στην Κάσο και την Αμοργό (Κατάπολα). Το 2007 ο Γιάννης Γαβαλάς βρήκε έναν ικανοποιητικό πληθυσμό της και στην Ηρακλειά, διευρύνοντας προς τα δυτικά την εξάπλωσή της. Το 2013 ο Δαυΐδ Κουτσογιαννόπουλος την βρήκε και στην Δονούσα.
Κοντόχοντρο, εύρωστο φυτό με συνήθως 2-3 άνθη. Τα σέπαλα είναι ρόδινα με μεσαία πράσινη νεύρωση.
Στην Κάρπαθο προτιμά αραιά πευκοδάση. Στην Αμοργό και την Ηρακλειά φυτρώνει σε φρυγανότοπους. Την βρίσκουμε και σε παλαιούς ελαιώνες.
Ανθίζει από τα τέλη Φεβρουαρίου μέχρι τα τέλη Μαρτίου.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας
aegaea > Αιγαίο.

Aethionema saxatile subsp. creticum

Δονούσα 04/03/2013

photo (c) Δαυΐδ Κουτσογιαννόπουλος

To Αηθιόνημα το βραχόφιλο υποείδος το κρητικό [Aethionema saxatile subsp. creticum (Boiss. & Heldr.) I.A.Andersson & al., 1983] είναι ενδημικό Κρήτης, Κυκλάδων, Ανατολικού Αιγαίου και Αν. Πελοποννήσου.
Στην Αμοργό φύεται στον Προφήτη Ηλία, τον Σταυρό του Κρίκελου, κι ακόμα από την Ηρακλειά και την Δονούσα.
Βιότοπος: ασβεστολιθικά βράχια, ρωγμές βράχων και πετρώδεις πλαγιές , σε υψόμετρα 300-2200 μέτρων.
Φυτό με χοντρή συνήθως ξυλώδη βάση.
Ανθοφόροι βλαστοί όρθιοι, απλοί ή διακλαδισμένοι, με ύψος 4-15 εκατοστά. Ταξιανθία βοτρυοειδής με άνθη μικρά, λευκά, ροζ, ή μωβ.
Άνθιση: Μάρτιος-Απρίλιος.

Ετυμολογία:
Aethionema > αήθης (ασυνήθιστος στα αρχαία ελληνικά + νήμα  (για τις στήμονες που ενώνονται στο κάτω μέρος με ένα φτερωτό ή οδοντωτό νήμα) = Αηθιόνημα
saxatile > sáxum (λατιν) βράχος, πέτρα = βραχόφιλη, του βράχου.
creticum > Creta Κρήτη.

Muscari macrocarpum από την Δονούσα

Δονούσα 04/03/2013

photo (c) Δαυΐδ Κουτσογιαννόπουλος

Το Muscari macrocarpum, Sweet, 1827, είναι γεώφυτο του Νότιου Αιγαίου και της ΝΔ ΑΝατολίας, με εξάπλωση στην Ελλάδα σε Κυκλάδες και Ανατολικό Αιγαίο (Σάμος, Ικαρία, Φούρνοι, σύμπλεγμα Αρκιών, Λέρος, Κάλυμνος, Κως, Ρόδος).
Στις Κυκλάδες ευδοκιμεί στα δικά μας νησιά: Αμοργός, Νικουριά, Κέρος, Δονούσα.

Στην Αμοργό έχει βρεθεί στον Κρίκελο της Αιγιάλης (το 1963 από τον Sven Snogerupη), την νησίδα Νικουριά (το 1967 από τους Hans Runemark & Bengt Bentzer) και στο ακρωτήριο Αλατος (το 1969 από τους H. Runemark, A. Strid , M. Gustafsson).

Στην Κέρο έχει βρεθεί το 1958 από τους Η. Runemark, ​​S. Snogerup.
Βιότοπος: βράχοι, βραχώδεις πλαγιές σε ασβεστολικθικό υπόστρωμα και σε υψόμετρα 0-800 μ.
Είδος πολύ αρωματικό, με μεγάλο βολβό, ωοειδή.
Φύλλα 3-5 σαρκώδη, γλαυκοπράσινα, λεία.
Βλαστός εύρωστος, 10-19 εκ., ανορθωμένος στην άνθιση.
Γόνιμα άνθη 12-30, περικομμένα στην κορυφή, κίτρινα, αρωματικά.
Ανθίζει Φεβουάριο - Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Muscari > μόσχος (σχετίζεται με το περσικό mushka = γεννητικός αδένας), ελαιώδες, έντονα αρωματικό υγρό που βγαίνει από τον γεννετικό αδένα του ασιατικού ελαφιού «μόσχος ο μοσχοφόρος» (πρβ: μοσκοβολώ, μοσχοκάρυδο, μοσχοσάπουνο, μοσχοστάφυλο). Ίσως επειδή φυτά του γένους Muscari είναι πολύ αρωματικά.
macrocarpus, a, um  > μακρύς, μακρός + καρπός.

Μανιτάρια της Αμοργού

Στην Αμοργό το μανιτάρι διατηρεί το αρχαίο όνομα «αμανίτης» και λέγεται «μανίτης». (Αλλά και η λέξη μανιτάρι είναι υποκοριστικό του αμανίτης). Ανάλογα με κάποιο χαρακτηριστικό στην μορφή ή το χρώμα του καπέλου και με τους βιότοπους που βρίσκονται οι μανίτες στην Αμοργό ονομάζονται κοκκινίτες, αγκαθίτες, αρτηκίτες, λαρδίτες, φουσκίτες, κ.α.

Ακολουθεί ένας κατάλογος με μανιτάρια από την Αμοργό:

Agaricus bisporus, Agaricus bresadolanus, Agaricus campestris var. campestris, Agaricus litoralis, Agaricus pampeanus, Agaricus porphyrizon, Agaricus pseudopratensis, Agaricus silvaticus

Aleurodiscus dextrinoideocerussatus

Amanita ovoidea, Amanita proxima

Auricularia auricula-judae

Bolbitius titubans var. titubans

Boletus impolitus, Boletus lupinus, Boletus luridus, Boletus pulverulentus, Bovista plumbea

Byssomerulius corium

Ceratobasidium cornigerum

Ceriporia purpurea

Clitocybe odora, Clitocybe rivulosa

Conocybe rickenii, Conocybe semiglobata

Coprinellus radians

Coprinopsis picacea, Coprinopsis radiata

Coprinus sterquilinus, Coprinus vosoustii

Cortinarius caligatus, Cortinarius infractus

Crepidotus epibryus, Crepidotus variabilis

Crinipellis scabella

Entoloma griseopruinatum

Entoloma hirtipes

Exidiopsis calcea

Galerina laevis

Geastrum campestre, Geastrum pseudolimbatus, Geastrum rufescens

Gloeophyllum abietinum

Gymnopus dryophilus, Gymnopus quercophilus

Hemimycena cephalotricha, Hemimycena lactea, Hemimycena pithyophila, Hemimycena pseudocrispula

Henningsomyces candidus

Hyphoderma medioburiense

Hyphodontia gossypina, Hyphodontia juniperi, Hyphodontia quercina, Hyphodontia sambuci

Inonotus tamaricis

Lactarius atlanticus

Lepiota clypeolaria, Lepiota erminea

Lepista nuda

Leucoagaricus menieri

Lycoperdon lividum, Lycoperdon pratense

Macrocystidia cucumis

Macrolepiota excoriata

Marasmius anomalus var. microsporus, Marasmius wynnei

Melanoleuca brevipes, Melanoleuca exscissa var. exscissa, Melanoleuca grammopodia

Mycena arcangeliana, Mycena bertaultiana, Mycena galopus, Mycena parca, Myriostoma coliforme

Panaeolus cinctulus, Panaeolus papilionaceus var.  papilionaceus

Parasola hercules, Parasola megasperma. Parasola schroeteri

Peniophora lycii, Peniophora quercina, Peniophorella praetermissa

Perenniporia meridionalis

Phellinus igniarius, Phellinus punctatus, Phellinus rimosus, Phellinus rosmarini, Phellinus torulosus

Phlebia rufa

Pisolithus arhizus

Pleurotus eryngii var. eryngii, Pleurotus eryngii var. ferulae

Pluteus nanus, Pluteus phlebophorus

Polyporus meridionalis

Postia subcaesia

Psathyrella bipellis, Psathyrella candolleana, Psathyrella lutensis, Psathyrella panaeoloides, Psathyrella prona f. prona, Psathyrella tephrophylla

Psilocybe coprophila, Psilocybe subcoprophila

Radulomyces confluens

Resupinatus applicatus

Russula chloroides, Russula praetervisa

Schizopora paradoxa

Sphaerobolus stellatus

Steccherinum ochraceum

Stropharia coronilla

Tubaria furfuracea

Tubaria hiemalis

Vararia ochroleuca

Volvariella gloiocephala

Vuilleminia megalospora

Xerocomus chrysenteron

Πηγή: ΗΛΙΑ ΠΟΛΕΜΗ, Συμβολή στη γνώση της βιοποικιλότητας των Κυκλάδων (Κεντρικό Αιγαίο): Μελέτη των βασιδιομυκήτων στα νησιά Άνδρο, Νάξο και Αμοργό, Πανεπιστήμιο Πατρών 2010

 

Τα πουλιά της Ηρακλειάς

Κυκλοφορεί από τον Οκτώβριο 2013 το νέο βιβλίο του Γιάννη Γαβαλά με τον ωραίο τίτλο «Πετώντας πάνω από το Αιγαίο». Πρόκειται για έναν «Οδηγό των πουλιών της Ηρακλειάς και των γύρω νησίδων».

Περισσότερες πληροφορίες στο:

http://wildgreeceeditions.com/

Adonis microcarpa Άδωνις ο μκρόκαρπος

Χώρα, 30/03/2007

Ο Adonis microcarpa, DC. 1817, είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση στο μεγαλύτερο τμήμα της Ελλάδας και κυρίως στα νησιά.

Έχει ευρεία εξάπλωση στην Αμοργό: Νικουριά, Ποταμός, Λαγκάδας Κρίκελος, Τερλάκι, Κάψαλα και Αγία Βαρβάρα της Χώρας, Κατάπολα.

Φύεται επίσης στα νησιά Ηρακλειά, Δονούσα, Κίναρος, Κουφονήσι, Λέβιθα και Σχινούσα.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, φρύγανα, ελαιώνες, ακαλλιέργητα χωράφια σε υψόμετρα 0-300 (-700) μ.
Μονοετής πόα.
Φύλλα πτερόμορφα σχισμένα νηματοειδώς.
Άνθη πορτοκαλοκίτρινα ή κόκκινα με 5 εύπτωτα σέπαλα. Πέταλα 6-10.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο

Ετυμολογία:
Adonis > Άδωνις, μυθολογικό πρόσωπο που ξεχώριζε για την ομορφιά του.
microcarpa > μικρός + καρπός = μικρόκαρπος.

Ηρακλειά 04/03/2008

φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Χώρα  28/03/2008

Χώρα  28/03/2008