Οι φίλοι του μπλοκ

Σάββατο 27 Ιουνίου 2015

Alyssum simplex

Ηρακλειά 13-02-2009
photo Γιάννης Γαβαλάς

Το Alyssum simplex Rudolphi 1799 είναι ευρωσιβηρικό φυτό με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: σε διάφορους ξηρούς και ανοικτούς ασβεστολιθικούς οικότοπους, σε υψόμετρα 0-1100 (-1700) μ.
Ετήσιο πολύκλαδο φυτό με βλαστούς όρθιους ή ανερχόμενους, 5-20 εκ.
Φύλλα προμήκη-αντωοειδή ή προμήκη-λογχοειδή, τα χαμηλότερα απουσιάζουν κατά την άνθιση.
Πέταλα 3-4 μικρά, κυματιστά, 2,5 χιλ.
Κεράτια δισκοειδή έως 6 χιλ., χνουδωτά.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.
 

Ετυμολογία:
Alyssum  > α (στερητικό) + λύσσα (θυμός) = που θεραπεύει την λύσσα (συμπτώματα είναι ο θυμός, η μανία, η υδροφοβία).
simplex > simplex, -plicis, απλό.





Παρασκευή 26 Ιουνίου 2015

Allium sphaerocephalon subsp. sphaerocephalon




10-06 2013

Το Άλλιο το σφαιροκέφαλο (Allium sphaerocephalon L. 1753 subsp. sphaerocephalon) είναι ευρωμεσογειακό βολβώδες φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα εκτός Κρήτης, Θεσσαλίας και Ανατολικού Αιγαίου.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, ξηρά λιβάδια, θαμνότοποι, σε υψόμετρα 300-1200 μ.
Βολβόριζο φυτό. Βολβός ωοειδής, με διάμετρο 1-2 εκ., με μεμβρανώδη εξωτερικό χιτώνα.
Βλαστός ανθεκτικός, 30-90 εκ.
Φύλλα 2-6 στενά, κυλινδρικά.
Ταξιανθία σφαιρική ερυθρορόδινη
Ανθίζει από τον Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Allium > αllium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο.
sphaerocephalon > σφαίρα + κεφαλή ==> με σφαιρική ταξιανθία.





Πέμπτη 25 Ιουνίου 2015

Allium paniculatum


Το Άλλιο το διακλαδισμένο (Allium paniculatum, L. 1759) είναι ευρω-μεσογειακό γεώφυτο με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα. 
Σκιάδιο πυκνό, διακλαδισμένο, με τα άνθη να βσίκονται «σε θέσεις πανικού». 
Φύεται σε καλλιέργειες, λιβάδια, πετρώδεις και βραχώδεις θέσεις. 
Ανθίζει Μάιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Allium > αllium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο).
paniculatum > panicula (& panucula & panucla) ταξιανθία διακλαδισμένη = διακλαδισμένο
.







Τετάρτη 24 Ιουνίου 2015

Limonium graecum

Κάτω Κάμπος 01-10-2007

Το Limonium graecum [(Poir.) Rech. f. 1943] είναι ενδημικό φυτό των Κυκλάδων.
Η περιγραφή του είδους βασίστηκε σε συλλογή φυτών τους Τουρνεφόρ το 1700 από την Δονούσα.
Βιότοπος: βραχώδεις ακτές, σε υψόμετρα 0-10 μ.
Πολυετής μικρός θάμνος με ισχυρή ρίζα, ξυλώδη βάση, πολύκλαδος.
Βασικά φύλλα αμβλεία, άκαμπτα, γλαυκοπράσινα.
Βλαστοί διακλαδισμένοι από την βάση, εύκαμπτοι.
Στεφάνη με ελαφρύ ιώδες χρώμα.
Άνθη μπλε-μοβ.
Ανθίζει Ιούνιο - Αύγουστο.
Ετυμολογία:
Limonium < limonium (από Πλίνιο) < λειμώνιον (Διοσκουρίδης)
graecum < Graecia Γραικία.



Κυριακή 21 Ιουνίου 2015

Spergularia marina

Ηρακλειά 20-02-2008
φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Η Spergularia marina [(L.) Besser 1843] είναι ευρωμεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Συχνό στην Αμοργό και τις Κυκλάδες.
Βιότοπος: Παραθαλάσσια ενδιαιτήματα.
Ετήσιο και περιστασιακά πολυετές είδος.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούλιος.
Ετυμολογία:
Spergularia < Spergula < spargeo εξαπλώνω, διασκορπίζω == αναφορά στην ικανότητα των φυτών αυτού του γένους να παράγουν πολλούς μικρούς σπόρους που διασκορπίζονται εύκολα.
marina <  mare θάλασσα = παραθαλάσσια.



Κυριακή 14 Ιουνίου 2015

Dianthus fruticosus subsp. amorginus

Ηρακλειά 14/09/2012
photo Γιάννης Γαβαλάς


Το αγριογαρύφαλλο Δίανθος ο θαμνώδης υποείδος ο αμοργινός (Dianthus fruticosus subsp. amorginus, Runemark 1980) είναι ενδημικό φυτό των Νοτιοανατολικών  Κυκλάδων.
Περιγράφτηκε από την Αμοργό το 1980 από τον Runemark. Αποτελεί χαρακτηριστικό είδος των χασμοφυτικών κοινοτήτων της Αμοργού.
Εξαπλώνεται σε Αμοργό, Νάξο, Δονούσα, Ηρακλειά, Κουφονήσια, Αστυπάλαια και τις Διονυσάδες νήσους στ’ ανοιχτά της Σητείας στην Κρήτη.
Φύεται σε απρόσιτα μέρη γκρεμών και απότομων βράχων, συνήθως με μέτωπο προς την θάλασσα, σε υψόμετρα 0-300 (-900) μ..
Πρόκειται για θαμνώδες φυτό με πολλούς βλαστούς και με πολλά σαρκώδη φύλλα που σχηματίζουν μεγάλα «μαξιλάρια» με διάμετρο 20-100 εκ. και ύψος ως 15 εκ. Τα ρόδινα-πορφυρά άνθη βγαίνουν 3-8 μαζί.
Κύρια περιοχή εξάπλωσής του είναι οι ΝΑ Κυκλάδες.
Είναι σπάνιο φυτό και οι υποπληθυσμοί του δεν φαίνεται να ξεπερνούν τα λίγες εκατοντάδες άτομα.
Ανθίζει από τον Ιούνιο.

Dianthus > Δίας + άνθος > Διόσανθος (Θεόφραστος)
fruticosus, a, um > frutex (λατιν.) θάμνος = θαμνώδης, πολύβλαστος
amorginus, a, um > Amorgos Αμοργός = αμοργινός.

*** Ο Runemark έχει χωρίσει τον Dianthus fruticosus σε 8 υποείδη, όλα ενδημικά, με διάφορα κριτήρια (φύλα, άνθη, κλπ). Αυτά είναι: amorginus (ΝΑ Κυκλάδες), carpathus (Κάρπαθος, Κάσος), creticus (Κρήτη), fruticosus (Β/ΒΔ Κυκλάδες), occidentalis (Δ. Κρήτη, Κύθηρα, Πελοπόννησος, Ύδρα), karavius (Πετροκάραβο Πάτμου), rhodius (Δωδεκάνησα), sitiacus (Σητεία).



Ο βιότοπος του είδους στην Ηρακλειά
Ο Γιάννης Γαβαλάς στον δρόμο για τον βιότοπο της Ηρακλειάς
Θέσεις στην Αμοργό
Η εξάπλωση στα νησιά μας

Σάββατο 13 Ιουνίου 2015

Scrophularia heterophylla

30-04-2011

Η Scrophularia heterophylla Willd. 1800, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: παλιοί τοίχοι και βραχώδη πρανή, ασβεστολιθικοί βράχοι συχνά κοντά στη θάλασσα, σε υψόμετρα 0-900 μ.
Οι σκροφουλάριες είναι πόες συνήθως βαρύοσμες με μικρά, σχεδόν σφαιρικά, σακοειδή άνθη που καλύπτονται κατά ένα μέρος με μικρά σέπαλα.
Η Scrophularia heterophylla έχει φύλλα λυροειδή, οδοντωτά ή βαθιά σχισμένα, μάλλον σαρκώδη.
Άνθη σκουροκόκκινα με λευκά χείλη σε αραιή, πυραμιδοειδή, άφυλλη, ταξιανθία.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Scrophularia < scrofa γουρούνα > scróphula ==> επειδή πίστευαν ότι ορισμένα είδη του γένους θεράπευαν τις χοιράδες (εξόγκωση των αδένων του λαιμού)
heterophylla < έτερος + φύλλο ==> επειδή τα φύλλα είναι ακανόνιστα ή διαφορετικά μεταξύ τους.





Πέμπτη 11 Ιουνίου 2015

Romulea bulbocodium

Ηρακλειά 19/01/2013
photo Γιάννης Γαβαλάς

Η Romulea bulbocodium, (L.) Sebast. & Mauri 1818, είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: υγρά λιβάδια, εποχικά λιμνία, βραχώδεις πλαγιές με φρύγανα, συχνά κοντά στην θάλασσα.
Όμορφο βολβώδες φυτό που μοιάζει με κρόκο, διακρίνεται όμως εύκολα από τον ανθικό ποδίσκο (οι κρόκοι δεν έχουν) και την απουσία λευκής γραμμής στα γραμμοειδή φύλλα.
Άνθη μέχρι 3 εκ. διάμετρο με τέπαλα λογχοειδή, λευκά, με φάρυγγα κίτρινο και πινελιές ιώδεις.
Ανθίζει Φεβρουάριο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Romulea > αφιερωμένο στον Romulus (Ρωμύλο), ιδρυτή της Ρώμης = Ρωμουλέα.
bulbocodius, a, um > βολβός + κώδυον ή κωδία (κοιλότης) ==> από το σχήμα του βολβού που θυμίζει κοιλότητας περγαμηνής = βολβοκώδιος.





Τετάρτη 10 Ιουνίου 2015

Bellardia latifolia (Parentucellia latifolia)


Η Bellardia latifolia (L.) Cuatrec. 1929, είναι φυτό της Ανατολική Μεσογείου και της ΝΔ Ασίας, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Συνώνυμο: Parentucellia latifolia
Βιότοπος: λιβάδια, αγροί, διάκενα δασών, φρύγανα, σε υψόμετρα 0-1100 (-1400) μ.
Μικρή, μονοετής τριχωτή πόα με όρθιο βλαστό, συχνά κοκκινωπό. Πρόκειται για ημιπαρασιτικό φυτό που απορροφά συστατικά από το ρίζωμα γειτονικών φυτών.
Φύλλα μικρά, αντίθετα και βαθιά οδοντωτά.
Άνθη μικροσκοπικά, ροδοκόκκινα, με τρίλοβο κάτω χείλος που αναπτύσσονται σε στάχυ.
Κάλυκας σωληνοειδής, οδοντωτός.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Bellardia > γένος αφιερωμενο στο Ιταλό βοτανικό Carlo Antonio Lodovico Bellardi (1741-1826).
latifolius, a, um > latus πλατύς + folium φύλλο = πλατύφυλλη.
Parentucellia > γένος αφιερωμένο στον πάπα Νικόλαο V (Tomaso Parentucelli  1398-1455) επειδή ίδρυσε βοτανικό κήπο στο Βατικανό.



Τρίτη 9 Ιουνίου 2015

Orobanche rubescens


Η Οροβάγχη η χνουδωτή (Orobanche pubescens, d' Urv. 1822 και συνώνυμο Orobanche versicolor (= με μεταβαλλόμενο χρώμα) είναι μεσογειακό είδος που παρασιτεί στις ρίζες φυτών των οικογενειών Apiaceae και Asteraceae. Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, σε ανοιχτά ενδαιτήματα σε υψόμετρα μέχρι 2000 μέτρα. Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Orobanche > Οροβάγχη > οροβός (βίκος) + Άν-χω > άγχω (πνίγω)
pubescens > pubes -is (εφηβαίο) = χνουδωτός
versicolor > vérso γυρίζω & cólor χρώμα = με μεταβαλλόμενο χρώμα, πολύχρωμο.




Δευτέρα 8 Ιουνίου 2015

Neatostema apulum

30-03-2008

Το Neatostema apulum, (L.) I. M. Johnston 1953, είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: άγονες εκτάσεις, ξηρές τοποθεσίες.
Βλαστοί 3-30 εκ., όρθιοι, τριχωτοί, διακλαδισμένοι στο ανώτερο τμήμα τους.
Φύλλα γραμμοειδή ή προμήκη, τα κατώτερα σπατουλοειδή, όλα τριχωτά περισσότερο στα χείλη.
Στεφάνη 6-6,5 χιλ, κίτρινη.
Ανθίζει από τον Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Neatostema > νέατος (>νειός) νέος, νεαρός + στήμων στήμονος = Νεατοστήμονας
apulus, a, um > της Απουλίας  (περιοχή της Ιταλίας).



Κυριακή 7 Ιουνίου 2015

Muscari cycladicum subsp. subsessilis

Ηρακλειά 25/04/2011
photo Γιάννης Γαβαλάς

Το Muscari cycladicum subsp. subsessilis, (Bentzer) Raus, 1996 είναι παρόμοιο με το τυπικό υποείδος Muscari cycladicum subsp. cycladicum. Διαφέρει σε ορισμένους ποσοτικούς χαρακτήρες.
Αναφέρεται από την Λαγκάδα, το μονοπάτι Χοζοβώτισσας - Ασφοντηλίτη, κι ακόμη από την Ηρακλειά και τα Κουφονήσια.

Ετυμολογία:
Muscari > μόσχος (σχετίζεται με το περσικό mushka = γεννητικός αδένας), ελαιώδες, έντονα αρωματικό υγρό που βγαίνει από τον γεννετικό αδένα του ασιατικού ελαφιού «μόσχος ο μοσχοφόρος» (πρβ: μοσκοβολώ, μοσχοκάρυδο, μοσχοσάπουνο, μοσχοστάφυλο). Ίσως επειδή φυτά του γένους Muscari είναι πολύ αρωματικά.
cycladicus a, um > Cyclades Κυκλάδες = κυκλαδικό.
subsessilis > sub υπό, σχεδόν + sessilis εδραίο ==> με σχεδόν εδραία βάση φύλλων.