Οι φίλοι του μπλοκ

Παρασκευή 30 Απριλίου 2010

Ophrys heldreichii

Κατάπολα 31/03/2010

Η Ophrys heldreichii (Schltr. 1923) είναι ενδημική ορχιδέα Κρήτης, Κυκλάδων, Αν. Πελοποννήσου, Αττικής. Περιγράφηκε από τα Χανιά.
Συχνή στην Αμοργό.
Επικονιαστής: Eucera berlandi
Πολύμορφο είδος. Τυπικά θεωρούνται τα φυτά της Κρήτης.
Βιότοπος: φρύγανα, θαμνότοποι, παλιοί αγροί, ελαιώνες, σε ηλιόλουστες θέσεις και σε υψόμετρα 0-1.200 μ.
Άνθος: Τα πέταλά του είναι συνήθως ενωμένα στην βάση τους, το χείλος είναι με-γάλο (13-18 χιλιοστά), αμφοροειδές και έντονα σφαιροειδές στο κέντρο, ενώ οι πλαϊνοί λοβοί είναι μικροί (3-8 χιλιοστά). 
Ανθίζει από τον Μάρτιο.
Ετυμολογία
Ophrys < Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
heldreichii  < αφιερωμένη στο Θεόδωρο Χελδράϊχ (πρώτο διευθυντή του βοτανικού κήπου των Αθηνών).

Πέμπτη 29 Απριλίου 2010

Silene behen

Κατάπολα 31/03/2010

Η Silene behen L. 1753, είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση στην κεντρική, νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: φρύγανα, ελαιώνες, ακαλλιέργητα χωράφια, παράκτιοι οικότοποι σε υψόμετρα 0-500 (-800) μ.
Μονοετής πόα, ύψους 15-20 εκ. λεία.
Βλαστοί απλοί ή διακλαδισμένοι.
Φύλλα γλαυκοπράσινα
Ταξιανθία σε αραιά διχάδια.
Κάλυκας ελλειψοειδής, σφιγμένος στα χείλη, λευκορόδινος με κόκκινες νευρώσεις με αμφορεοειδές σχήμα
Πέταλα πορφυρά δίλοβα.
Ανθίζει μέσα Μαρτίου - Μάιο

Ετυμολογία:
Silene > Silenus (λατιν.) > Σειληνός = Σιληνή.
behen > bahman & behmen, αραβική λέξη για αρκετά μη ταυτοποιημένα φυτά.


 

Τρίτη 27 Απριλίου 2010

Περιβόλι στη Χώρα

Χώρα 26/04/2010 Chora

Μέσα στα χωριά της Αμοργού υπάρχουν περιβόλια, που ονομάζονται «σώχωρα» (έσω+χώρος). Συνήθως είναι αυτόνομα χωράφια αλλά μπορεί να συνδέονται και με κάποιο σπίτι. Στα σώχωρα καλλιεργούν λαχανικά και έχουν λεμονιές, για τις ανάγκες τις οικογένειας. Στο περιβόλι της φωτογραφίας από τη Χώρα φαίνονται οι αγκινάρες, τα κρεμμύδια και οι λεμονιές.

Δευτέρα 26 Απριλίου 2010

Senecio leucanthemifolius

Λαγκάδα 19/04/2005

Το Senecio leucanthemifolius, Poir. 1789, είναι μεσογειακό φυτό. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται σε Στερεά Ελλάδα, Κρήτη, Κυκλάδες, Ανατολικό και Δυτικό Αιγαίο.
Βιότοπος: αμμώδεις παράκτιοι βιότοποι, φρύγανα, βραχώδεις πλαγιές, πετρώδεις θέσεις, δρόμοι, σε υψόμετρα 0-600 (-1200) μ.
Μονοετές φυτό, σχεδόν λείο ή λίγο  μαλλιαρό.
Βλαστός έως 5-25 εκ. μερικώς διακλαδισμένος.
Φύλλα πτερόλοβα, ελαφρώς σαρκώδη, οδοντωτά.
Κεφάλια χρυσοκίτρινα, με γλωσσοειδή ανθίδια μεγάλα, γύρω στα 13 σε αριθμό
Άνθιση: Μάρτιος - Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Senecio > sénex γέρος ==> αναφορά στον σφαιρικό και λευκό πάππο του φυτού - το όνομα αναφέρεται από τον Πλίνιο = Σενέκιο
leucanthemifolius > Leucanthemum + folium φύλλο = με φύλλα σαν του Leucanthemum
Leucanthemum > λευκός + άνθος = λευκάνθεμο.


Σάββατο 24 Απριλίου 2010

Symphytum davisii

Λαγκάδα 01/04/2010 φαράγγι Αρακλού

Το Σύμφυτο του Ντέιβις (Symphytum davisii) είναι πολυετές φυτό, ενδημικό Αμοργού, Νάξου, Σικίνου, νησίδας Καρδιώτισσα, Ικαρίας. Η μέχρι τώρα επιστημονική κατάταξη το χωρίζει σε 4 υποείδη (davisii, cycladense (Σίκινος), naxicola, icaricum), όλα τοπικά ενδημικά.
Το τυπικό υποείδος Symphytum davisii, Wikens 1969 subsp. davisii είναι ενδημικό της Αμοργού. Θεωρείται πολύ σπάνιο, τρωτό, με προτεραιότητα προστασίας πρωτεύουσα και γι΄αυτό προστατεύεται από την ελληνική νομοθεσία και ευρωπαϊκούς κανονισμούς.
Αναφέρεται από το φαράγγι τ' Αρακλού στην Αιγιάλη, το Ρέμα του Φονιά στα Κατάπολα, ρεματιά στα Θολάρια, το μονοπάτι Βρούτση-Κατάπολα και τον Κρίκελο σε υψόμετρα 350-500 μ.
Βιότοπος: πετρώδεις και βραχώδεις θέσεις εποχικά υγρές και σκιερές, θαμνώνες, σε ρεματιές και χαράδρες σε υψόμετρα 0-900 μ.
Ποώδες πολυετές φυτό με παχιά, ξυλώδη και τριχωτή βάση. Φύλλα ωοειδή με οδοντωτά και ελαφρώς κυματοειδή περιθώρια. Ταξιανθίες απλές με 10-20 λευκά άνθη.
Τα σύμφυτα θεωρούνται ισχυρά φαρμακευτικά φυτά και χρησιμοποιούνται από την ομοιοπαθητική για την αποκατάσταση καταγμάτων, παθήσεις των οστών και οφθαλμικά τραύματα.
Άνθιση: Απρίλιος - αρχές Μαΐου.

Ετυμολογία:
Symphytum > συν + φυτό ==> φυτό που αναπτύσσεται σε ομάδες = Σύμφυτο
davisii > προς τιμήν του Άγγλου βοτανικού Peter Hadland Davis (1918-1992), που ερεύνησε την χλωρίδα της Τουρκίας και των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου.

Παρασκευή 23 Απριλίου 2010

Papaver dubium

Λαγκάδα 01_04_2010

Η Papaver dubium L. 1753, είναι ευρασιατικό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: θαμνώνες, άκρες δρόμων, διάκενα δασών, σε υψόμετρα 0-800 (-1600) μ.
Ετήσια πόα με όρθιο βλαστό, 10-60 εκ.
Φύλλα βάσης πτερόλοβα έως πτεροσχιδή, με τμήματα ωοειδή, στρογυλωπά στην άκρη.
Πέταλα 15-30 χιλ, πορτοκαλοκόκκινα ή ενίοτε λευκά, συχνά με μικρή μαύρη κηλίδα στην βάση.
Κωδία αντωοειδής με 5-7 ακτίνες.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Papaver -eris > μήκων, παπαρούνα.
dubius, a, um = αμφίβολη, αβέβαιη.

Τρίτη 20 Απριλίου 2010

Malcolmia chia

Φοινικιές 22_04_2005

Η Malcolmia chia (L.) DC. 1821, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με εξάπλωση στη νησιωτική Ελλάδα και παραθαλάσσιες περιοχές Θεσσαλίας, Αν. Μακεδονίας και Θράκης. Αμφίβολη η παρουσία της σε Στερεά Ελλάδα και Πελοπόννησο.
Βίοτοπος: βραχώδεις και χαλικώδεις ακτές. Περιστασιακά μπορεί να βρεθεί σε χαράδρες, βραχώδεις πλαγιές και φρύγανα σε υψόμετρα έως 700 μ.
Φυτό μονοετές. Φύλλα προμήκη ακέραια. Τα βασικά φύλλα συνήθως μαραμένα κατά την άνθιση.
Πεταλα ροζ ή μοβ με κιτρινωπή βάση.
Άνθιση: τέλη Μαρτίου - μέσα Μαΐου.

Ετυμολογία:
Malcolmia > γένος αφιερωμένο στον W. Malcolm (19ος αιώνας), Άγγλο γεωπόνο
chia > Chia Χίος.

Κυριακή 18 Απριλίου 2010

Phelipanche mutelii

Λαγκάδα 01/04/2010 

Η Phelipanche mutelii (F.W. Schultz) Pomel 1874 είναι παλαιογεωγραφικό είδος που παρασιτεί στις ρίζες φυτών των οικογενειών Asteraceae, Geraniaceae, Caryophylaceaem κ..α).
Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα σε θαμνώνες, ελαιώνες, δάση, χωράφια, ανοιχτά ενδιαιτήματα.
Βλαστός 7-20 εκ.
Φύλλα ωοειδή, ενίοτε μεγαλύτερα από τον βλαστό.
Ανθίζει την άνοιξη.
Άνθη γαλάζια έως μωβ και σπανώς λευκόχρωμα.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Phelipanche > φήλος (δόλιος, απατηλός) +  άν-χω, άγχω (πνίγω) + αναφορά στον παρασιτισμό αυτούς του είδους, που πνίγουν ή προκαλούν βλάβη στα φυτά ξενιστές
mutelii > προς τιμήν του Γάλλου  βοτανικού Pierre Auguste Victor Mutel (1795-1847). 


Σάββατο 17 Απριλίου 2010

Glebionis coronaria (Chrysanthemum coronarium)

Λαγκάδα 19/04/2005

Η Glebionis coronaria [(L.) Spach 1841] είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, την Αμοργό και όλες τις Κυκλάδες.
Συνώνυμο: Chrysanthemum coronarium L. 1753
Αμοργιανό όνομα: μαντελίδα.
Αυτή η μεγάλη μαργαρίτα έχει ύψος που μπορεί να φτάσει το 1μ. με βλαστό ισχυρό, διακλαδισμένο και φύλλα πτεροσχιδή.
Οι τρυφεροί βλαστοί της είναι βρώσιμοι και είναι επίσης φυτό βαφικό.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, παλιά χωράφια, άκρες δρόμων.
Κεφάλια μέχρι 6εκ. με δίσκο κίτρινο και περιφερειακά ανθίδια λευκά ή κίτρινα, ή λευκά το άνω μισό και κίτρινο το υπόλοιπο.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.
Ετυμολογία:
Glebionis < gleba βώλος, βώλαξ (της γης), έδαφος ==> συσχετίζεται με τα καλλιεργημένα φυτά ή τα χωράφια και τις άκρες δρόμων όπου φύεται.
coronaria < coróna στέμμα, στέφανο (κεφαλής) ==> επειδή ειναι κατάλληλη για στέφανα, γιρλάντες κλπ = στεφανωματική.

Κατάπολα 19/04/2005

Παρασκευή 16 Απριλίου 2010

Teucrium divaricatum

Χοζοβιώτισσα 27/04/200

Το Τεύκριο το απλωτό (Teucrium divaricatum Sieber ex Heldr. 1857), είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα, εκτός Πίνδου Και Δυτικής Μακεδονίας.
Στην Αμοργό αναφέρεται από την Χοζοβιώτισσα, τον Κρίκελο, την Αιγιάλη, τον Μούρο και την νησίδα Άτιμο.
Πολυετές, διακλαδισμένο φρύγανο με αποξυλωμένους, απαλά χνουδωτούς βλαστούς και φύλλα ωοειδή, οδοντωτά με σφηνοειδή βάση. Κάλυκας κοκκινοκαφετί, σωληνοειδής, οδοντωτός, τριχωτός.
Βιότοπος: βραχώδεις τοποθεσίες, πρανή, φρύγανα, διάκενα κωνοφόρων δασών, σε υψόμετρα 0-800 (-1500)μ.
Άνθη ρόδινα με τριχωτό σωλήνα μακρύτερο από τον κάλυκα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αποτελούν οι μεγάλοι στήμονες, καθώς και ο έντονα αναδιπλωμένος μεσαίος λοβός του κάτω χείλους.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Teucrium > τεύκριον, φυτό που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη.
divaricatus, a, um > divarico απλώνω, ξεδιπλώνω = απλωτό
.

Πέμπτη 15 Απριλίου 2010

Helichrysum orientale

Λαγκάδα 01/04/2010

Το Helichrysum orientale (L.) Vaill. 1754 είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου με εξάπλωση σε Κυκλάδες, Κρήτη, Δυτικό και Ανατολικό Αιγαίο.
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι, σε υψόμετρα 0-1200 μ.
Πολυετές χαμόφυτο φυτό, με σκληρό ξυλώδες απόθεμα.
Βλαστοί 12-30 εκ., τριχωτοί.
Βασικά φύλλα στενά, 20-60 χιλ., τριχωτά, προμήκη σπατουλοειδή, στρογγυλεμένα στην άκρη.
Κεφάλια σε πυκνές ταξιανθίες με λαμπερά λεμονοκίτρινα ανθίδια και σκούρο κέντρο.
Ανθίζει από μέσα Απριλίου μέχρι τα μέσα Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Helichrysum > > ήλιος + χρυσός. Αναφορά στο χρυσοκίτρινο χρώμα των ανθέων σε πολλά είδη του γένους.
orientale > oriens (ανατολή) = ανατολικό, ανατολίτικο.





Δευτέρα 12 Απριλίου 2010

Salvia fruticosa

Ρέμα του φονιά 07/04/2004

Η Salvia fruticosa, Mill. 1768, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Κοινή ονομασία: φασκομηλιά, αλισφακιά
Πολυετές φρύγανο με βλαστούς πολλούς, όρθιους, καλυμμένους με πυκνό λευκό χνούδι, στην κορυφή κολλώδεις.
Φύλλα, πράσινα από πάνω, λευκωπά στην κάτω πλευρά με δυο μικρά λοβοειδή φυλλάρια στη βάση, χαρακτηριστικό που έδωσε και το συνώνυμο (Salvia triloba = με τρεις λοβούς).
Πολύ αρωματικό φυτό που συχνά χρησιμοποιείται σαν αφέψημα.
Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες, φρύγανα, λιβάδια, σε υψόμετρα 0-600 (1150) μ..
Άνθη ανοιχτορόδινα με κάλυκες οδοντωτούς, οξύληκτους κοκκινωπούς με ανάπτυξη που σταματά μετά την άνθηση.
Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου μέχρι τον Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Salvia > sálvo θεραπεύω, διασώζω - όνομα που χρησιμοποιεί ο Πλίνιος γαι το φασκομηλο Salvia officinalis για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.
fruticosus, a, um > frutex (λατιν.) θάμνος = θαμνώδης, πολύβλαστη. 


Σάββατο 10 Απριλίου 2010

Linaria pelisseriana

Αγία Μαρίνα (Χώρα) 07/04/2007

Η Λιναρία του Πελισιέ (Linaria pelisseriana (L.) Mill. 1768) είναι φυτό της Μεσογείου και της ΝΔ Ασίας, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Μονοετές φυτό με βλαστό, που φέρει εναλλασσόμενα ελλειπτικά φύλλα. Βλαστός όρθιος 20-40 εκ. λεπτός και μάλλον άκαμπτος.
Βιότοπος: λιβάδια, ανοιχτές δασικές εκτάσεις, χωράφια, ελαιώνες, φρύγανα, σε υψόμετρα 0-800 (-1200) μέτρα.
Άνθη μπλε-μοβ.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.
Ετυμολογία:
Linaria < linum (λατιν.) < λίνον, επειδή έχει ίδια φύλλα με το λίνον = Λιναρία.
pelisseriana < αφιερωμένη στο G. Pellicier (1490-1568), επίσκοπο Μονπελιέ και βοτανικό.

Παρασκευή 9 Απριλίου 2010

Erysimum senoneri subsp. amorginum

Άγιος Γεώργιος Βαρσαμίτης 29/03/2010

Το Ερύσιμο του Σένονερ υποείδος το αμοργινό (Erysimum senoneri subsp. amorginum Snogerup 1967) είναι ενδημικό φυτό της Αμοργού.
Βιότοπος: Κρημνοί, βραχώδες έδαφος, θαμνώνες, σε υψόμετρα 150-800 μ.
Πολυετής θάμνος ή υπόθαμνος (χαμαίφυτο) που ζει για 3-17 χρόνια.
Έχει έναν κεντρικό βλαστό με πολλούς κλάδους όρθιους, ύψους 15-45 εκ., ή αδύναμους και πλαγιαστούς (όταν φυτρώνει ανάμεσα σε θάμνους το μήκος των κάδων μπορεί να φτάσει το 1 μέτρο).
Τα φύλλα είναι χνουδωτά και εκείνα της βάσης σχηματίζουν ρόδακα.
Τα άνθη βγαίνουν σε ομάδα των 2-25 και δεν ανοίγουν όλα μαζί αλλά 1-4 σε κάθε ομάδα. Έχουν 4 κίτρινα ή κιτρινοπράσινα σέπαλα και 4 έντονα κίτρινα πέταλα με σχήμα όνυχα και ελαφρά μυρωδιά μελιού.
Οι καρποί (κεράτια) έχουν μία σειρά από σπέρματα που περιβάλλονται από λεπτό φτερό.
Άνθιση: Ιανουάριος - Μάιο.

Ετυμολογία:
Erysimum > Ερύσιμον, φυτό που αναφέρει ο Θεόφραστος < ερύω (=προστατεύω) ==> ερυσίπτολις (= επίθετο της Αθηνάς ως προστάτισσας της πόλης των Αθηνών).
senoneri > αφιερωμένο στον Αυστριακό φυσιοδίφη Adolf Senoner (1806-1895.
amorginum > Αμοργός = αμοργινό.

Τρίτη 6 Απριλίου 2010

Ophrys aeoli

Λαγκάδα 03/04/2010

Η Οφρύς του Αιόλου (Ophrys aeoli, P. Delforge 1997) είναι ενδημική ορχιδέα της Αμοργού και της Αστυπάλαιας. Περιγράφτηκε το 1997 από τα Κατάπολα της Αμοργού.
Ο Βέλγος ερευνητής Πιέρ Ντελφόρζ για την ονομασία της ανέτρεξε στην ελληνική μυθολογία και της έδωσε το όνομα του Αίολου, θεού των ανέμων.
Συνώνυμο: Ophrys holoserica subsp. aeoli.
Ξεχωρίζει με τα ωχρορόδινα σέπαλα, τα μικρά πέταλα και την πολύ σκούρα στιγματική κοιλότητα.
Φύεται σε ηλιόλουστες θέσεις, πετρώδεις τοποθεσίες και ξηρά εδάφη.
Ο επικονιαστής της είναι άγνωστος.
Για τις Κυκλάδες έχει σχετικά όψιμη άνθηση, από τον Απρίλιο μέχρι τον Μάιο.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας
aeoli > Αίολος, θεός του ανέμου.

Σάββατο 3 Απριλίου 2010

Gladiolus italicus

Λαγκάδα 29/03/2007 

Ο Gladiolus italicus Miller 1768, είναι ευρασιατικό φυτό, με πλατιά εξάπλωση στην Ελλάδα.
Oνομασία στην Αμοργό: τσαλαπετεινός.
Βιότοπος: καλλιεργημένα και ακαλλιέργητα χωράφια, ελαιώνες, λιβάδια, σε υψόμετρα 0-700 (-1200) μ.
Πολυετές γεώφυτο. Ο ισχυρός βλαστός του που φύεται από βολβό φτάνει τα 80 εκ.
Έχει 3-5 φύλλα, λίγο κοντύτερα από τον βλαστό, με πλάτος μέχρι 2 εκ. Δεν είναι τυχαίο ότι η λατινική και η κοινή ελληνική ονομασία συμπίπτουν από το σχήμα των φύλλων.
Άνθη ρόδινα, μέχρι 10, σε σταχυόμορφη ταξιανθία.
Ανθίζει Μάρτιο - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Gladiolus > gladius μάχαιρα > gladiolus ξιφίδιο ==> το όνομα χρησιμοποιείται για το φυτό από τον Πλίνιο για το σχήμα των φύλλων.
italicus, a, um > Italia Ιταλία = ιταλικός.


Πέμπτη 1 Απριλίου 2010

Silene cretica

Αρκεσίνη 29/03/2007

Η Σιληνή η κρητική (Silene cretica L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα, εκτός από την Ήπειρο και την ΒΔ Μακεδονία.
Βιότοπος: ακαλλιέργητα χωράφια, πετρώδεις περιοχές.
Λεπτόκλαδο, λίγο διακλαδισμένο, μονοετές φυτό με τα κατώτερα φύλλα επιμήκη, αντωοειδή και τα ανώτερα γραμμοειδή, μυτερά.
Κάλυκας λείος, πιο στενός στα χείλη με πράσινες ραβδώσεις. Πέταλα ρόδινα, διαιρεμένα σε δυο λοβούς.
Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου.
Ετυμολογία:
Silene < Silenus (λατιν.) < Σειληνός = Σιληνή.
cretica < Κρήτη.

Χώρα 08/04/2007