Οι φίλοι του μπλοκ

Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου 2013

Θολάρι στην Αιγιάλη

Όρμος Αιγιάλης, 02/10/2007

Τα αρχαιολογικά μνημεία προσφέρουν την αχλύ των μύθων και των παραδόσεων στο ανθρωπογενές περιβάλλον της Αμοργού. Τα θολάρια (όπως ονομάστηκαν στη νεότερη περίοδο) είναι τάφοι της ρωμαϊκής περιόδου. Επισημαίνεται ότι η μορφή τους είναι ίδια με τα ξωκλήσια που υπάρχουν διάσπαρτα σε όλο το νησί. Θολάρια πολλά υπήρχαν στα Κατάπολα, όπως αναφέρουν ξένοι περιηγητές. Στην Αιγιάλη όμως ένα ολόκληρο χωριό ονομάστηκε Θολάρια, από τα πολλά κτίσματα που υπήρχαν εκεί.

Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου 2013

Colchicum variegatum

Χώρα 01/10/2007

Το Colchicum variegatum L. 1753, είναι φυτό των Κυκλάδων, των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και της Δ-ΝΔ Μικράς Ασίας.
Τα πρώτα αγριολούλουδα που ανθίζουν στην Αμοργό το φθινόπωρο, από τα τέλη Σεπτεμβρίου στα ορεινά, είναι τα κολχικά, που αποδίδουν όμορφα ρόδινα κρινάκια. Πρόκειται για βολβόριζα φυτά, που μοιάζουν με τους κρόκους αλλά δεν έχουν καμία σχέση μ' αυτούς.Είναι δηλητηριώδη σε όλα τα μέρη του φυτού, με την κολχικίνη να αποτελεί ένα δραστικό δηλητήριο. Σϋμφωνα με την μυθολογία, με ένα τέτοιο δηλητήριο η Μήδεια σκότωσε τα παιδιά της στην Κολχίδα και γι' αυτό τα φυτά αυτά ονομάστηκαν κολχικά, τα οποία στην Ελλάδα εμφανίζονται με πάνω από 20 είδη.
Το Colchicum variegatum είναι από τα ωραιότερα κολχικά με μεγάλα κομψά άνθη, διακοσμημένα με ρόδινους ρόμβους που δίνουν την εικόνα ενός ψηφιδωτού-μωσαϊκού. Μοιάζει πολύ με το Colchicum macrophyllum, που προτιμά όμως γόνιμα και σκιερά εδάφη σε Κρήτη και Δωδεκάνησα. Τα φύλλα και των δύο ειδών βγαίνουν μετά την άνθιση, την άνοιξη. Το Colchicum variegatumum είναι ο πρόγονος του καλλιεργούμενου Colchicum agrippinum.
Το Colchicum variegatum έχει βολβό διαμέτρου 3-5 εκ., ωοειδή με εξωτερικούς χιτώνες μαύρους ή σκούρους καφέ. Άνθη 1-3, με εύκαμπτο σωλήνα και με φωτεινό ιώδες-πορφυρό χρώμα και εμφανή ψηφιδοποίης.
Βιότοπος: φρύγανα, βραχώδεις και πετρώδεις πλαγιές σε υψόμετρα 0-1200 μ.
Άνθιση: Σεπτέμβριος - Νοέμβριος.

Ετυμολογία:
Colchicum > Κολχίς (αρχαία όνομα της σημερινής Γεωργίας). Κατά τον Διοσκουρίδη, το κολχικό φύτρωνε άφθονο στην Κολχίδα και την Μεσσηνία.
variegatum > vario (ποικίλω) = ποικίλο, διάστικτο.




Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου 2013

Silene cythnia

29/04/2011
photo (c)  Γιάννης Γαβαλάς

Η Silene cythnia, (Halácsy) Walters 1964, είναι ενδημική Κυκλάδων, Ικαρίας και Ψαρών.
Βιότοπος: φρύγανα, βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, σε υψόμετρα 0-900 (-1500) μ.
Περιγράφτηκε από την Κύθνο με βάση συλλογή φυτών
το 1892 του Τούντα.
Πολυετής πόα με αρκετούς, πολύκλαδους, χνουδωτούς ανθοφόρους βλαστούς.
Άνθη: πέταλα δίλοβα, ρόδινα στην πάνω επιφάνεια και με σκούρες ραβδώσεις στην κάτω επιφάνεια.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο

Ετυμολογία:
Silene > Silenus (λατιν.) > Σειληνός = Σιληνή.
cythnia > Κύθνος.


  29/04/2011
photo (c)  Γιάννης Γαβαλάς



 Χώρα 10/04/2007 

Τετάρτη 18 Σεπτεμβρίου 2013

Smyrnium olusatrum

Μηλιές - Χώρα 25/04/2005

Το Smyrnium olusatrum είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, τις Κυκλάδες και την Αμοργό.
Βιότοπος: υγρές και σκιερές θέσεις σε φαράγγια, ελαιώνες, μονοπάτια σε υψόμετρα 0-500 μ.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.
Ετυμολογία:
Smyrnium < σμύρνα (αρωματική ρητίνη) ==> αναφορά στο άρωμα των σπερμάτων.
olusatrum < olus βότανο, λαχανικό + atrum μαύρο ==> αναφορά στο χρώμα των καρπών.
σμύρνιον· οἱ δὲ ἱπποσέλινον, οἱ δὲ ἀγρίολον, οἱ δὲ σέλινον ἄγριον, οἱ δὲ πολυπίθιον, Ῥωμαῖοι ὀλυσάθρουμ (Διοσκουρίδης)








Τρίτη 17 Σεπτεμβρίου 2013

Δύο ασπροπάρηδες στην Αμοργό




Όπως πληροφορεί το WWF Ελλάς, δύο ασπροπάρηδες που γεννήθηκαν φέτος στην Δαδιά ξεκίνησαν το ταξίδι τους για την Αφρική. Ένας από τους σταθμούς τους ήταν και η Αμοργός. Ο Πασχάλης από την Αμοργό πέταξε στην Κρήτη κι από εκεί πέρασε στην Αφρική. Το άλλο πουλί, η Κατερίνα, πέταξε από την Αμοργό ανατολικότερα προς Αστυπάλαια και Δωδεκάνησα.

Ο Ασπροπάρης (Neophron percnopterus) είναι το μικρότερο από τα τέσσερα είδη γύπα που απαντώνται στην Ευρώπη.Περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να διαβάσετε στο:

http://lifeneophron.eu/gr/index.html

από όπου και η παρακάτω φωτογραφία.

Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου 2013

Amaranthus cruentus

Κατάπολα 09/12/2005 Ρέμα του φονιά

Το Amaranthus cruentus είναι αλλογενές (νεοτροπικό) φυτό, με πιθανή πατρίδα της Κεντρική Αμερική, που έχει εγκατασταθεί στην Ελλάδα.
Αμοργιανό όνομα: βλίτθο
Έχει αραιή εξάπλωση στο Αιγαίο.
Στην Αμοργό αναφέρεται από τον κάμπο της Αιγιάλης και τα Κατάπολα. Στις Κυκλάδες αναφέρεται επίσης από Νάξο, Κύθνο και Άνδρο.
Βιότοπος. Χωράφια σε αγρανάυπαση, χέρσοι αγροί, περιβόλια σε υψόμετρα 0-700 μ.
Ετυμολογία:
Amaranthus < αμάραντος
cruentus < crúor αίμα ==> από το χρώμα της ταξιανθίας.

Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου 2013

Carlina corymbosa subsp. graeca

Χώρα 03/08/2004

Η Carlina corymbosa subsp. graeca, (Heldr. & Sartori) Nyman 1879, είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας, με μεγάλη εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Εκτός από την Αμοργό, το φυτό αναφέρεται από την Γραμβούσα και την Ηρακλειά.
Πολυετές άκαμπτο φυτό, διακλαδισμένο, με ύψος έως 70 εκ.
Φύλλα πολύ αγκαθωτά.
Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, ξηρά λιβάδια, άγονες τοποθεσίες, σε υψόμετρα 0-2000 μ.
Κεφάλια μέχρι 3 εκ. σε κορύμβους, με ανθίδια κίτρινα και βράκτια φυλλόμορφα, καστανόξανθα με όλα τα ανθίδια πορτοκαλόχρωμα.
Ανθίζει Απρίλιο - Αύγουστο
Ετυμολογία:
Carlina < γένος αφιερωμένο στο Καρλομάγνο, επειδή υποτίθεται ότι θεράπευσε τον στρατό του από την πανώλη με κάποια καρλίνα.
corymbósa < κόρυμβος (κορυφή) ==> επειδή τα άνθη, ανεξάρτητα από το ύψος των ποδίσκων, εμφανίζονται στο ίδιο επίπεδο.
graeca < Grecia Ελλάς


Ηρακλειά 26/07/2013
photo (c) Γιάννης Γαβαλάς


Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου 2013

Notobasis syriaca

Χώρα 02/04/2007

Η Notobasis syriaca, (L.) Cass. 1825, είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: παράκτιοι βιότοποι, ελαιώνες, δρόμοι, διαταραγμένα εδάφη, ξηρά λιβάδια, σε υψόμετρα 0-600 (-1000) μ.
Όρθιο, στιβαρό, αγκαθωτό φυτό με βλαστό ισχυρό, παρόμοιο με τα γαϊδουράγκαθα.
Φύλλα με λευκά νεύρα, πτεροσχιδή, με λοβούς αγκαθωτούς, λεία από την άνω πλευρά, χνουδωτά από κάτω.
Κεφάλια σφαιρικά με βράκτια επάλληλα, ακιδόληκτα, περιβαλλόμενα από μεγάλα αγκάθια.
Τα ανθίδια είναι όλα σωληνοειδή ρόδινα.
Άνθιση: Μάρτιος - Ιούνιος

Ετυμολογία:
Notobasis > νότος + βάσις (το στέλεχος του φυτού) = φυτό του νότου, Νοτοβάσις (η)
syriacus, a, um > Siria Συρία = συριακή.





Τετάρτη 22 Μαΐου 2013

Centaurea atropurpurea

Ηρακλειά 18/05/2013
φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Η Centaurea atropurpurea Olivier 1801 είναι ενδημική των Κυκλάδων. Περιγράφηκε από φυτά που συνέλεξε ο Olivier το 1796 από την Νάξο.
Εξάπλωση: Νάξος, Αμοργός, Ηρακλειά, Κέρος, Πάρος, Μύκονος.
Βιότοπος: σχισμές απόκρημνων ασβεστολιθικών βράχων σε υψόμετρα 50-900 m. Συνήθως εμφανίζεται σε περιοχές με βασικό προσανατολισμό, νότιο.
Πολυετές παλαιογεωγραφικό είδος με περιορισμένη εξάπλωση.
Βλαστός όρθιος, απλός ή ελαφρά διακλαδισμένος, ύψους 30-60 εκ.
Τα φύλλα είναι λυροειδή με το ανώτερο μισό τους αδιαίρετο, στοιχείο που την ξεχωρίζει από την συγγενική αλλά με μικρότερα άνθη Centaurea rechingeri, ενδημική των Σποράδων και της Σάμου.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.
Ετυμολογία:
Centaurea < Centaurus > Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
atropurpurea < ater σκούρος + purpureus πορφυρός = σκουροπόρφυρη.

Χοζοβιώτισα 04/04/2010

Παρασκευή 22 Μαρτίου 2013

Papaver nigrotinctum

Βρούτση - Κάτω Μεριά, 29/03/2006


Η Papaver nigrotinctum, Fedde 1909, είναι φυτό των Βαλκανίων και της Δυτικής Μικράς Ασίας, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Συνώνυμο: Papaver argemone subsp. nigrotinctum (Fedde) Kadereit.
Βιότοπος: ακαλλιέργητα χωράφια, λιβάδια, άκρες δρόμων, ενίοτε σε διάκενα δασών σε υψόμετρα 0-700 (-1000) μ.
Φύλλα πτεροσχιδή με λοβούς επιμήκεις, λογχοειδείς. Βλαστός ελαφρά τριχωτός.
Άνθος μικρό κόκκινο ή πορτοκαλί με μεγάλη μαύρη κηλίδα στο κέντρο. Κωδία επιμήκης, τριχωτή, κωνική, με οξεία δόντια.
Ανθίζει Μάρτιο -Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Papaver -eris > μήκων, παπαρούνα
nigrotinctum > nigro μαύρο + tingo χρωματίζω ==> από τον μαύρο φάρυγγα.

Τρίτη 19 Μαρτίου 2013

Οι πεταλούδες της Ηρακλειάς


Κυκλοφορεί το βιβλίο «Οι πεταλούδες της Ηρακλειάς» με πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Τα νησιά μας των Μικρών Κυκλάδων, αν και αποτελούν σημαντικούς τόπους για την ελληνική φύση με πολλά ενδημικά και σπάνια είδη, δεν έχουν μελετηθεί πλήρως και κρύβουν πολλά μυστικά. Η πιο πλήρης έρευνα έχει γίνει και συνεχίζεται από τον Γιάννη Γαβαλά στην Ηρακλειά. Η έρευνα είναι διεξοδική και περιλαμβάνει όλες τις μορφές ζωής από τη χλωρίδα και την πανίδα του νησιού μέχρι τα μανιτάρια και τα έντομα, ενω επεκτείνεται και στις βραχονησίδες που παρουσιάζουν ξεχωριστό επιστημονικό ενδιαφέρον. Οι πεταλούδες (που εκδόθηκαν σε συνεργασία με τον προχωρημένο ερασιτέχνη φυσιοδίφη και εκδότη Σωτήρη Αλεξίου) είναι το πρώτο βιβλίο για την άγρια ζωή της Ηρακλειάς. Θα ακολουθήσουν και άλλοι θεματικοί τόμοι. Ο Γιάννης Γαβαλάς, που είναι ο διευθυνής του Γυμνασίου της Ηρακλειάς, είναι Αρακλειανός και ζεί μόνιμα στο νησί.

Πέμπτη 14 Μαρτίου 2013

Silene sartorii

Καλοταρίτισσα 29/03/2007

Η Silene sartorii, Boiss. & Heldr. 1856, είναι ελληνικό ενδημικό είδος, με εξάπλωση σε Πελοπόννησο (κυρίως στην Αργολίδα), Στερεά Ελλάδα (κυρίως στην Αττική), Κυκλάδων και Κρήτης.
Στην Αμοργό φύεται στα δυτικά στους όρμους των Αγίων Σαράντα και στην Καλοταρίτισσα. Επίσης αναφέρεται από την Ηρακλειά και τα Κουφονήσια.
Είναι ετήσιο αμμόφιλο φυτό. Τα φύλλα του είναι ακέραια, αντίθετα μέχρι 2 εκατοστά. Πέταλα ρόδινα, δαντελωτά.
Φύεται σε παραλιακές και αμμώδεις θέσεις.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Silene > Silenus (λατιν.) > Σειληνός = Σιληνή
sartorii > αφιερωμένο στο Γερμανό βοτανικό και φαρμακοποιό του Όθωνα Σαρτόρι (Joseph Sartori 1809-1885) ερευνητή της ελληνικής χλωρίδας.






Τετάρτη 13 Μαρτίου 2013

Spergularia bocconei

Χώρα 29/03/2007

Η Spergularia bocconei [(Scheele) Asch. & Graebn. 1919] είναι ευρωμεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Συχνό στην Αμοργό.
Ετήσιο ή διετές είδος με ανερχόμενα ελαφρώς χνουδωτά στελέχη 5-25 εκ. Φύλλα γραμμικά, σαρκώδη.
Άνθη με πέταλα ιώδη με λευκό κέντρο και μικρότερα από τα σέπαλα.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.
Ετυμολογία:
Spergularia < Spergula < spargeo εξαπλώνω, διασκορπίζω == αναφορά στην ικανότητα των φυτών αυτού του γένους να παράγουν πολλούς μικρούς σπόρους που διασκορπίζονται εύκολα.
bocconei < αφιερωμένο στο Σικελό γιατρό και βοτανικό Paolo 'Silvius' Boccone (1633-1704) ερευνητή της μεσογειακής χλωρίδας.