Οι φίλοι του μπλοκ

Σάββατο 30 Μαΐου 2015

Draba praecox (Erophila praecox)


Η Draba praecox (Steven 1812) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Συνώνυμο: Erophila praecox [(Steven) DC. 1821].
Βιότοπος: λιβάδια, φρύγανα, διάκενα δασών, άκρες δρόμων σε υψόμετρα 0-1200 (-1900) μ.
Ετήσιο φυτό, λεπτό ύψους 3-12 εκ. Βασικά φύλλα σε ρόδακα.
Ανθίζει από τα μέσα Φεβρουαρίου έως τον Ιούνιο, ανάλογα με το υψόμετρο.

Ετυμολογία:
Draba < δράβη (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης). - Ο De Theis γράφει ότι, σύμφωνα με τον Λινναίο, Δράβη σημαίνει ξινή, πικάντικη, με αναφορά στη γεύση των φύλλων
praecox = πρώιμη ==> η πρώτη που ανθίζει.
Erophila < ηρ (ιωνικ.) έαρ + φίλη ==> για την πρώιμη ανθοφορία την άνοιξη.


Παρασκευή 29 Μαΐου 2015

Cynosurus echinatus

Ηρακλειά 03-05-2014
photo Γιάννης Γαβαλάς


Κοινό αγρωστώδες. Στην Αμοργό αναφέρεται από τα Κατάπολα και την Χοζοβιώτισσα.


Τρίτη 26 Μαΐου 2015

Frankenia hirsuta



Η Frankenia hirsuta L. 1753 είναι φυτό της Μεσογείου και της ΝΔ Ασίας, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός της βόρειας χώρας.
Βιότοπος: παράκτιοι οικότοποι, σε βραχώδεις και αμμώδεις θέσεις σε υψόμετρα 0-50 μ.
Πολυετές φυτό, πυκνά χνουδωτό, ύψους έως 40 εκ., διακλαδισμένο.
Βλαστοί με πυκνές μικρές λευκές τρίχες.
Φύλλα αντωοειδή ή προμήκη-σπατουλοειδή, 2-8 χιλ.
Άνθη σε ακραίους βότρεις, συνήθως λευκά ή ανοιχτοπόρφυρα.
Άνθιση Απρίλιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Frankenia > γένος αφιερωμένο στον Σουηδό βοτανικό John Frankenius (1590-1661).
hirsuta > irsuto τριχωτός ==> με πυκνό, δασύ τρίχωμα = δασύτριχη
...




Δευτέρα 25 Μαΐου 2015

Fibigia lunarioides


Ηρακλειά 06-02-2010
photo Γιάννης Γαβαλάς

Η Fibigia lunarioides [(Willd.) Sweet 1826] είναι φυτό ενδημικό των Κυκλάδων, της Δωδεκανήσου και δύο νησίδων της Κρήτης.
Χασμόφυτο, φύεται σε σχισμές ασβεστολιθικών βράχων, παίρνοντας θαμνώδη συμπαγή μορφή, σε υψόμετρα 0-200 μ..
Πολύ διακλαδισμένος θάμνος, με αρκετούς ανθοφόρους και μη ανθοφόρους βλαστούς.
Ανθίζει από τον Φεβρουάριο.
Στην Αμοργό αναφέρεται από το ακρωτήριο Ξώδοτος του Κρίκελου και από τα Θολάρια.
Στα άλλα νησιά μας φύεται στην Ηρακλειά, την Δονούσα, την Κέρο, την Αμοργοπούλα (Άνυδρο), την Κίναρο, και το Αντικέρι.
Ειδικά το Αντικέρι πρωταγωνιστεί στην σχετική με το φυτό βιβλιογραφία.
Το είχε βρεί και περιγράψει ο Πιτόν ντε Τουρνεφόρ από το Αντικέρι (που το ονομάζει «Καλόγερο») το 1700. Γράφει ότι ο καπετάνιος του πλοίου του αναρριχήθηκε στα βράχια του Αντικεριού για να πιάζει νεοσσούς μαυροπετρίτη, οι οποίοι νεοσσοί αργότερα στην Κέρο ψήθηκαν και είχαν «λευκή σάρκα, τρυφερή και με εξαιρετική γεύση», όπως σημειώνει ο Τουρνεφόρ.
Ο καπετάνιος από τους απρόσιτους βράχους του Αντικεριού κατέβασε και μερικά φυτά.
Ο Τουρνεφόρ περιέγραψε ένα από τα φυτά με το όνομα «Λουναρία η θαμνώδης, πολυετής, πολιά, μετά λευκωπού φύλλου (Lunaria fruticosa, perrenis, incana, Leucoii folio).
To 1787 o Τ. Σίμπθορπ, δημιουργός της μνημειώδους έκδοσης Flora Graeca, γράφει σε μια από τις σημειώσεις του:
«Ανησυχούσα θέλοντας να προσδιορίσω αν η Lunaria του Τουρνεφόρ (Tournefort) ήταν ένα ξεχωριστό είδος από το γένος Cheiranthus, που είχε περιγράψει ο Λινναίος (Linnaeus). Έδωσα εντολή στο καπετάνιο μας να επιστρέψουμε στον Καλόγερο, όπου εγώ είχα βρει άφθονα φυτά με σπόρους το προηγούμενο έτος. Από την Νάξο φθάσαμε μέρα κατά τις οκτώ στον Καλόγερο, που καθορίζεται στους χάρτες ως Αντικέρι. Βρήκα την Lunaria σε μεγάλη αφθονία, αλλά δυστυχώς μόνο με σπόρους».

Ετυμολογία:
Fibigia > γένος αφιερωμένο στον Γερμανό βοτανικό J. Fibig (†1792)
lunarioides > Lunaria, γένος που το χρώμα και το σχήμα των καρπών του θυμίζε luna (φεγγάρι) + είδος = λουναριοειδής.
.



Σάββατο 23 Μαΐου 2015

Biscutella didyma subsp. apula


Η Biscutella didyma subsp. apula, Nyman 1878, είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ιταλίας, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Εϊναι μικρή πόα που ξεχωρίζει από τα δίδυμα δισκοειδή κεράτια, που περιέχουν από ένα σπέρμα το καθένα.
Μονοετές φυτό, όρθιο, τριχωτό, με φύλλα πολύμορφα συγκεντρωμένα στην βάση.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις, φρύγανα, χέρσα χωράφια,λιβάδια.
Άνθη σε βότρεις με πέταλα κίτρινα.
Ανθίζει από τον Φεβρουάριο.

Ετυμολογία:
Biscutella > bis δις, δυο φορές + scutellum μικρή ασπίδα.
didyma > δίδυμα.
apulus, a, um = της Απουλίας (περιοχή της Ιταλίας).


Aναφέρεται από τα Κατάπολα, την Δονούσα, την Ηρακλειά, τα Κουφονήσια...

Χοζοβιώτισσα 05-04-2007


Τετάρτη 20 Μαΐου 2015

Centaurea raphanina subsp. mixta

Χοζοβιώτισσα 05-04-2007

Η Κενταύρια η ραπανίσκη, υποείδος η μικτή (Centaurea raphanina  Sm. subsp. mixta Runemark 1967) είναι ενδημική της Νότιας Ελλάδας, Εύβοιας, Σποράδων, Κυκλάδων, Ανατολικού Αιγαίου (Ψαρά, Ικαρία).
Πολυετές φυτό, με ρίζωμα κονδυλώδες που θυμίζει ραπάνι. Τα φύλλα του συλλέγονται και τρώγονται σαλάτα.
Δημώδη ονόματα: αλιβαρβάρα, ασκόλυμπρος.

Όνομα στην Αμοργό: αγριοβαρβάρα.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, βράχοι, ελαιώνες, θαμνώνες, σε υψόμετρα από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 2.100 μέτρα.
Άνθη: ρόδινα - πορφυρά.
Άνθιση: Μάρτιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Centaurea > > Centaurus > Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
raphanina > ράφανος (ραπάνι), ραπανίσκη.
mixta > misceo αναμιγνύω - ανάμικτη, μικτή.


Δευτέρα 18 Μαΐου 2015

Cichorium spinosum

Ηρακλειά 19-06-2007
photo Γιάννης Γαβαλάς

Το γνωστό από την Κρήτη «σταμναγκάθι», στην Αμοργό ονομάζεται «φόνος» από τα αγκάθια του που προκαλούν τραύματα κατά την συλλογή. Το βρίσκουμε σε πολλές παραλίες του νησιού και στις νησίδες Νικουριά και Γραμβούσα.



Σάββατο 16 Μαΐου 2015

Ballota acetabulosa


Η Ballota acetabulosa, (L.) Benth. 1834, είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Κοινή ονομασία: λυχναράκι, λουμίνι.
Φρύγανο καλυμμένο με πυκνό εριώδες χνούδι και βλαστούς όρθιους.
Φύλλα μέχρι 5 εκ., ωοειδή, αντίθετα, με κοντό μίσχο.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αποτελούν οι κάλυκες, που μοιάζουν σαν μικροί κρατήρες και οι οποίοι συνεχίουν να μεγαλώνουν και μετά την πτώση των ανθέων. Παλιότερα χρησιμοποιούσαν αυτούς τους κάλυκες σαν φυτιλάκι για τα καντήλια.
Βιότοπος: ηλιόλουστες πετρώδεις θέσεις, φρύγανα, σε υψόμετρα 0-1000 (-1700) μ.
Άνθη ιώδη ή ρόδινα σε σπονδύλους σε όλο το μήκος του βλαστού με 6-12 ανά σπόνδυλο.
Ανθίζει από τον Απρίλιο έως τις αρχές Ιουλίου.

Ετυμολογία:
Ballota > βαλλωτή (φυτό που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη και τον Πλίνιο) > βάλλω ==> για την απόρριψη που προκαλείται από τη φευγαλέα οσμή αυτού του φυτού = Βαλλωτή
acetabulosus, a, um > acetabŭlum, κοτύλη, δοχείο για το ξύδι.


Πέμπτη 14 Μαΐου 2015

Allium bourgeaui ssp. cycladicum

photo Γιάννης Γαβαλάς
Το Allium bourgeaui subsp. cycladicum Bothmer 1974 είναι βολβώδες φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με εξάπλωση σε Κυκλάδες, Ανατολικό Αιγαίο, Αττική και Ανατολική Πελοπόννησο.
Βιότοπος: ασβεστολιθικά βράχια.
Είναι μέλος του συπλέγματος Allium ampeloprasum και διαφέρει στα λιγότερα και μεγαλύτερα τμήματα του περιανθίου
Ο Bothmer (1974, 1975) έχει χωρίσει το Allium bourgeaui σε 3 υποείδη, με το subsp. cycladicum να ξεχωρίζει από το μοβ περιάνθιο και τους ανθήρες.
Ανθίζει από τον Μάιο μέχρι το καλοκαίρι

Ετυμολογία:
Allium > αllium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο).
bourgeaui > αφιερωμένο στο Γάλλο βοτανικό Eugène Bourgeau (1813-1877).
cycladicum < Cyclades = κυκλαδικό.




Κυριακή 3 Μαΐου 2015

Geranium purpureum

Λαγκάδα 19-04-2005

Το Γεράνιο το πορφυρό (Geranium purpureum Vill. 1786) είναι μεσογειακό φυτό, με μεγάλη εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Συνώνυμο: [Geranium robertianum subsp. purpureum (Vill.) Nyman]
Βιότοπος: φρύγανα, διάκενα δασών, ελαιώνες, ξηρά λιβάδια, σε υψόμετρα 0-1000 μ. (1600 σε ηπειρωτική χώρα και Κρήτη).
Ανθίζει Μάρτιο Μάιο.

Ετυμολογία:
Geranium > γεράνιον, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης - από τον καρπό του που μοιάζει «γεράνων κεφαλάς συν τοις ράμφεσιν = Γεράνιο.
purpureus, a, um > πορφύρεος, πορφυρούς = πορφυρός, από το χρώμα των ανθέων


Παρασκευή 1 Μαΐου 2015

Lamium moschatum


Το Lamium moschatum (Mill. 1768) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση στην χώρα μας εκτός από την ΒΔ Ελλάδα.
Στην Αμοργό το βρίσκουμε στις περιοχές Χώρας-Προφήτη Ηλία και Αιγιάλης-Κρίκελου.
Ετήσιο φυτό, αραιά τριχωτό, ύψους 10-30 εκ.
Φύλλα ωοειδή-δισκοειδή ή τριγωνικά-ωοειδή, πριονωτά.
Βιότοπος: φρύγανα, ελαιώνες, παράκτια ενδιαιτήματα, σε υψόμετρα 0-1100 μ.
Στεφάνη λευκή 16-25 χιλ. Σωλήνας στεφάνης 6-12 χιλ. κοντύτερος από τον κάλυκα. Πάνω χείλος τριχωτό-πριονωτό.
Ανθίζει από τον Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Lamium <  λαιμός ==> αναφορά στον σωληνίσκο της στεφάνης // lamium, είδος τσουκνίδας που αναφέρει ο Πλίνιος.
moschátum < musk, αραβική λέξη για τον «μόσκο», ασιατικό μηρυκαστικό με ευώδη αδένα = εύοσμο, ευώδες, αρωματικό.