Convolvulus oleifolius

Κατάπολα 31/03/2007

Ο Κονβόλβουλος ο ελαιόφυλος (Convolvulus oleifolius Desr. 1792) είναι μεσογειακό φυτό. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στην κεντρική, νότια και νησιωτική χώρα.

Στην Αμοργό αναφέρεται από τα Κατάπολα, τον Κάτω Κάμπο της Κάτω Μεριάς, την νησίδα Βιόκαστρο της Χώρας και τις βραχονησίδες Πατελίδι και Κισήρι.

Φύεται επίσης στην Ηρακλειά και τις νησίδες Μεγάλος Άβελας και Μικρός Άβελας, την Κέρο, τις Μάκαρες, την Αμοργοπούλα (Άνυδρο), την βραχονησίδα Κοπριά του Κουφονησιού.
Φυτό πολυετές με ξυλώδη βλαστό και φύλλα λογχοειδή-γραμμοειδή ασημόχρωμα, παρόμοια μ' αυτά της ελιάς.
Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες και φρύγανα, συχνά κοντά στη θάλασσα.
Άνθη ανοιχτορόδινα ή λευκωπά μέχρι 30 εκ. διάμετρο, σε επάκριες ταξιανθίες.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Convolvulus > convólvo (λατιν.) διαπλέκω - για τα συχνά άστατα στελέχη των ειδών αυτού του γένους = Κονβόλβουλος
oleifolius > ελαία > olea + folium φύλλο = ελαιόφυλλος.

Ophrys iricolor - Οφρύς η ιριδόχρωμη

Χώρα  28/03/2006

Η Οφρύς η ιριδόχρωμη (Ophrys iricolor, Desfontaines 1807) εξαπλώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο.
Περιγράφτηκε το 1807 από την Σάμο και την περιοχή της Σμύρνης.
Η ονομασία της οφείλεται στο χρώμα του θυρεού της.
Τοπικό όνομα: «ψείρα»
Εξαπλώνεται στη Νότια Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου.
Βιότοπος: ηλιόλουστα εδάφη, πευκοδάση, θάμνοι, φρύγανα.
Άνθος: μεγάλο περίπου στα 2 εκατοστά, σχεδόν οριζόντιο, πορφυρό με ιώδη ιριδίζοντα θυρεό.
Άνθιση: Τέλη Φεβρουαρίου - αρχές Απριλίου.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
iricolor > Ίρις + cólor (λατιν.) χρώμα =  ιριδόχρωμη..

.

Anemone pavonina

Αρκεσίνη -23/03/2006

Η Anemone pavonina, Lam. 1783, είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα, εκτός της Κρήτης όπου υοάρχει η Anemone hortensis.
Συνώνυμο: Anemone hortensis subsp. pavonina (Lam.) Arcang.
Βιότοπος: φρύγανα, αγροί, λιβάδια, σε υψόμετρα 0-800 (-1500) μ.
Φύλλα παρόμοια με αυτά της A. hortensis, ακέραια ή τρίλοβα, λογχοειδή, τα κατώτερα βαθιά παλαμόλοβα με έντονα οδοντωτούς λοβούς.
Πέταλα 7-12 συνήθως κόκκινα με λευκή βάση με αποτέλεσμα ένα πολύ εντυπωσιακό άνθος. Στη Νότια Ελλάδα απαντάται με άνθη ρόδινα ή ιώδη. Ανθήρες κυανοιώδεις.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Anemone > ανεμώνη > άνεμος ==> από την ευκολία που κινούνται οι μίσχοι στον άνεμο ή για την τυπική ανεμοφιλική διάδοση αυτού του γένους.
pavonina > pavus pavonis παγώνι, ταώς ==> για ένα κίτρινο σημείο στη βάση των πετάλων που θυμίζει το μάτι του παγωνιού..

.

Lupinus pilosus / Λούπινο (λίμπουνας)

Κατάπολα, 31/03/2006

Ο Lupinus pilosus (L. 1774) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Φύεται σε σχεδόν όλα τα νησιά του Αιγαίου. Κοινό στην Αμοργό.

Αμοργιανό όνομα: λούμπουνας και λίμπουνας (πληθ. λιμπούνοι)

Οι καρποί του μοιάζουν με τα κουκιά και είναι πολύ πικροί. Στην Αμοργό τους έβαζαν στην Κατοχή σε σακιά μέσα στην θάλασσα για να ξεπικρίσουν και να τους φάνε.

Βιότοπος: ελαιώνες, άκρες δρόμων, φρύγανα σε γενικά ηλιόλουστες θέσεις και σε υψόμετρα 0-800 μ.

Φυτό μονοετές, τριχωτό, όρθιο.

Άνθη μπλε με λευκές πινελιές

Άνθιση: τέλη Μαρτίου - Μάιος.

Ετυμολογία:

Lupinus < αντιδάνειο από το «λέπω» = ξεφλουδίζω, αποφλοιώνω // κατ' άλλη εκδοχή από το  λατινικό lúpus (λύκος) ==> πιθανή αναφορά για την τοξικότητα του λούπινων, που είναι κατάλληλα για λύκους (που όμως είναι σαρκοφάγοι).

pilosus < pilus (λατιν.), τρίχα = δασύτριχος, τριχωτός.

Το βίντεο που ακολουθεί είναι από την παραλία Φοινικιές.

.

Echium italicum subsp. biebersteinii

Καστελόπετρα 25 Απριλίου 2005 Χώρα

Το Echium italicum subsp. biebersteinii [(Lacaita) Greuter & Burdet 1981] είναι φυτό της Μεσογείου, Ανατολίας, Μαύρης Θάλασσας με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.

Φυτό διετές, τριχωτό, με ένα κεντρικό βλαστό που έχει πολλές διακλαδώσεις και του δίνει ένα πολύ χαρακτηριστικό πυραμιδοειδές σχήμα.

Τα φύλλα της βάσης είναι μεγάλα, λογχοειδή, συγκεντρωμένα σε ρόδακα.

Βιότοπος: ξηρές τοποθεσίες, ακαλλιέργητα χωράφια και άκρες δρόμων

Άνθη ζυγόμορφα σε απαλές αποχρώσεις ρόδινου και γαλάζιου, με τους στήμονες να προεξέχουν αρκετά από την στεφάνη.

Άνθιση από τον Απρίλιο.

Ετυμολογία:

Echium < έχις (έχιδνα) - από το σχήμα των καρπών που μοιάζει με κεφάλι φιδιού = Έχιον

italicum < Italia = ιταλικό.

biebersteinii < αφιερωμένο στο Γερμανό βοτανικό Friedrich August Marschall von Bieberstein (1768-1826) ερευνητή της χλωρίδας του Καύκασου.

.

Gladiolus italicus / Γλαδίολος ο ιταλικός (τσαλαπετεινός)

Λαγκάδα, 19/04/2005

Ο Gladiolus italicus Miller 1768, είναι ευρασιατικό φυτό, με πλατιά εξάπλωση στην Ελλάδα.
Ονομασία στην Αμοργό: τσαλαπετεινός.
Βιότοπος: καλλιεργημένα και ακαλλιέργητα χωράφια, ελαιώνες, λιβάδια, σε υψόμετρα 0-700 (-1200) μ.
Πολυετές γεώφυτο. Ο ισχυρός βλαστός του που φύεται από βολβό φτάνει τα 80 εκ.
Έχει 3-5 φύλλα, λίγο κοντύτερα από τον βλαστό, με πλάτος μέχρι 2 εκ. Δεν είναι τυχαίο ότι η λατινική και η κοινή ελληνική ονομασία συμπίπτουν από το σχήμα των φύλλων.
Άνθη ρόδινα, μέχρι 10, σε σταχυόμορφη ταξιανθία.
Ανθίζει Μάρτιο - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Gladiolus > gladius μάχαιρα > gladiolus ξιφίδιο ==> το όνομα χρησιμοποιείται για το φυτό από τον Πλίνιο για το σχήμα των φύλλων.
italicus, a, um > Italia Ιταλία = ιταλικός.

Χώρα 16/04/2006