Οι φίλοι του μπλοκ

Τετάρτη 21 Ιουλίου 2021

Linaria triphylla

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Linaria triphylla [(L.) Mill. 1768] είναι φυτό μεσογειακό. Στην Ελλάδα φύεται στην νότια χώρα, από το Ιόνιο μέχρι την Ρόδο και την Κρήτη. Συχνή στις Κεντρικές Κυκλάδες. Στην Αμοργό αναφέρεται από τον Ποταμό.

Βιότοπος: αγροί, παρυφές καλλιεργειών, ελαιώνες, σε υψόμετρα μέχρι 700 μ.

Μονοετές, λείο, γλαυκοπράσινο φυτό με 1 ή περισσότερα ανθοφόρα στελέχη, 10-60 εκ.

Φύλλα σε σπονδύλους των 3 ή εναλλασσόμενα, αντωοειδή, σαρκώδη, αμβλέα.

Ταξιανθία πυκνή. Άνθη με στεφάνη δίχειλη, κίτρινη ή ιώδη, που καταλήγει σε οξύληκτο πλήκτρο στρεφόμενο προς τα κάτω, και κίτρινο φάρυγγα.

Ανθίζει Φεβρουάριο  - Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Linaria < λίνον ==> επειδή έχει ίδια φύλλα με το λίνον = Λιναρία.
triphylla < τρι* + φύλλο = τρίφυλλη.
 

Τρίτη 20 Ιουλίου 2021

Linaria chalepensis

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Linaria chalepensis [(L.) Mill. 1768] είναι ευρωμεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα. Στην Αμοργό αναφέρεται από την περιοχή των Καταπόλων.

Βιότοπος: αγροί, ελαιώνες, περιστασιακά σε φρύγανα και δάση,  σε υψόμετρα 0-800 μ.

Ετήσιο φυτό με λεπτό βλαστό, ύψους 15-40 εκ. και στενά ελλειπτικά φύλλα, της βάσης γραμμικά-ελλειπτικά.

Άνθη λευκά κρεμ.

Ανθίζει από τα μέσα Μαρτίου.

Ετυμολογία:
Linaria < λίνον + -αρια ==> επειδή έχει ίδια φύλλα με το λίνον.
chalepensis < Haleb - Aleppo, το Χαλέπι πόλη της Συρίας. 

Δευτέρα 19 Ιουλίου 2021

Chilostoma amorgia

Προφήτης Ηλίας (Χώρα) 24/04/2021
φωτογραφία Μανώλης Σιμιδαλάς

Το Chilostoma amorgia είναι είδος ενδημικό της Αμοργού και της Νάξου.
Περιγράφηκε το 1889 από τον Westerlund με δείγματα από την Αμοργό εξ ού και το επιστημονικό του όνομα.
Το βασικό υποείδος Chilostoma amorgia amorgia (Χειλοστόμα αμοργιανή η αμοργιανή) είναι ενδημικό της Αμοργού.

Ετυμολογία:
Chilostoma < χείλος + στόμα.
amorgia < Αμοργός.

 

Κυριακή 18 Ιουλίου 2021

Anchusella variegata

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης
 
Η Anchusella variegata [(L.) Bigazzi, Nardi & Selvi 1997] είναι ενδημικό φυτό της νότιας ηπειρωτικής Ελλάδας, Αιγαίου, Ιονίου και Κρήτης. Στην Αμοργό αναφέρεται από το Ραχίδι.
Βιότοπος: ασβεστολιθικές βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, θαμνότοποι, φρύγανα, ξηρά λιβάδια.
Μονοετές είδος με σκληρές άκαμπτες τρίχες και βλαστούς έρποντες. Τα φύλλα είναι άμισχα, λογχοειδή, πριονωτά και πάνω τους αναπτύσσονται χαρακτηριστικά λευκά εξογκώματα.
Όπως φαίνεται και από το όνομά της η A. variegata είναι ένα φυτό με ποικιλία χρωμάτων στα άνθη της. Αυτά είναι μικρά, σωληνοειδή με πέντε μικρά, άνισα πέταλα λευκά, με ρόδινα, ιώδη ή γαλάζια στίγματα. Κάλυκας με πέντε οξύληκτους λοβούς.
Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Anchusella < υποκοριστικό του Anchusa < Άγχουσα (φυτό που αναφέρουν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς με φαρμακευτικές και καλλωπιστικές ιδιότητες).
variegata < vario (ποικίλω) = ποικίλη, ποικιλόχρωμη, διάστικτη.

Σάββατο 17 Ιουλίου 2021

Gonepteryx cleopatra

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Gonepteryx cleopatra είναι μεσογειακή πεταλούδα.

Τα θηλυκά άτομα έχουν ανοιχτοκίτρινα ή πρασινωπά φτερά ενώ τα αρσενικά έχουν σκουρότερα χρώματα με μια πορτοκαλί κηλίδα. Με τα χρώματα αυτά δίνουν την εντύπωση στους θηρευτές ότι είναι φύλλα. Επίσης, αρσενικά και θηλυκά έχουν στα φτερά νευρώσεις και στίγματα, όπως συμβαίνει και με τα φύλλα των φυτών Οι κάμπιες τρέφονται με είδη του γένους Ράμνος (Rhamnus).

Η περίοδος πτήσης τους είναι Μάιος - Αύγουστος

Ετυμολογία:
Gonepteryx < γονή (αρχ.) γέννημα, απόγονος) + πτέρυξ.
cleopatra < Κλεοπάτρα.

 

Παρασκευή 16 Ιουλίου 2021

Hypecoum imberbe

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Hypecoum imberbe (Sm. 1806) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα εκτός Κρήτης και Ιονίων Νήσων. Σπάνιο στις Κυκλάδες, αναφέρεται από λίγες θέσεις σε Αμοργό (Χώρα, Προφήτης Ηλίας), Μήλο, Σίφνο, Σύρο.
Περιγράφηκε από την Κύπρο και μία υδατογραφία του Bayer περιλαμβάνεται στην Flora Graeca.
Βιότοπος: βοσκότοποι, ζιζάνιο σε χωράφια, αμπελώνες και κήπους σε υψόμετρα 0-400 μ.
Ετήσιο φυτό, διακλαδισμένο από την βάση, ύψους 10-30 εκ.
Ταξιανθία χαλαρή με 2-10 κιτρινο-πορτοκαλί άνθη.
Άνθιση: τέλη Μαρτίου - μέσα Μαΐου.
Ετυμολογία:
Hypecoum < υπήκοον (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης για τις ναρκωτικές ιδιότητες).
imberbe < πρόθεμα in (χωρίς) + barba (γενειάδα) = χωρίς τρίχωμα.

υδατογραφία από την Flora Graeca


Πέμπτη 15 Ιουλίου 2021

Actinia equina θαλάσσια ανεμώνη

Καλοταρίτισσα 30/03/2021
φωτογραφία Μανώλης Σιμιδαλάς

Η Actinia equina είναι μία συχνή θαλάσσια ανεμώνη που βρίσκεται σε βραχώδεις ακτές.
Ζει στην Μεσόγειο, τις ευρωπαϊκές ακτές και κατά μήκος της ακτής του Ατλαντικού στην Αφρική.
Εμφανίζει έως και 192 πλοκάμια, διατεταγμένα σε έξι κύκλους. Στο εσωτερικό του σώματός της αναπτύσσονται έως και εκατό έμβρυα, που εκτινάσσονται στο νερό όταν ωριμάσουν, κι έτσι εξασφαλίζεται η αναπαραγωγή της.
Ετυμολογία:
Actinia < ακτίς (ακτίνος)
equina (λατιν.) = του ίππου. 

Τετάρτη 14 Ιουλίου 2021

Salvia argentea

 

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Salvia argentea ( L. 1762) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός Κρήτης και Ιονίου. Στην ΑΜοργό αναφέρεται από τον Κάστελα της Χώρας και από τις άλλες Κυκλάδες από Νάξο, Πάρο, Αντίπαρο και Σύρο.
Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες, χέρσα χωράφια, λιβάδια σε υψόμετρα (50-) 200-1900 μ.
Διετές φυτό με τα φύλλα να αναπτύσσουν εντυπωσιακό ρόδακα την πρώτη χρονιά και ανθοφόρους βλαστούς την δεύτερη. Υπάρχουν άτομα που ζουν και περισσότερα χρόνια.
Βλαστός όρθιος, τριχωτός.
Φύλλα μεγάλα, ωοειδή με ασύμμετρους λοβούς, καλυμμένα με ασημόχρωμο τρίχωμα.
Άνθη λευκά με ρόδινα τριχίδια στο μεγάλο εντυπωσιακό άνω χείλος, σε κυκλική αρμονική διάταξη κατά επάλληλους σπονδύλους.
Ανθίζει από τα τέλη Απριλίου.
Ετυμολογία:
Salvia < sálvo θεραπεύω, διασώζω ==> όνομα που χρησιμοποιεί ο Πλίνιος για το φασκομηλο Salvia officinalis για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.
argentea < argentum άργυρος = αργυρή, ασημένια.


Τρίτη 13 Ιουλίου 2021

Trigla barbatus μπαρμπούνι

φωτογραφία από την Δονούσα
Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος

Το μπαρμπούνι ζει μέσα σε φυκιάδες, αμμώδεις και λασπώδεις βυθούς, όπου και αναζητά την τροφή του, σκαλίζοντας με τα μουστάκια του. Τρέφεται με διάφορα μικρά μαλάκια. Στις τραγάνες βρίσκουμε τα πετρομπάρμπουνα. Ζει σε βάθη από 3 έως 80 μέτρα. Αναπαράγεται Μάιο - Ιούλιο
Επιστημονικό όνομα: Trigla barbatus και συνώνυμο Mullus surmuletus.
Ελληνικό όνομα: Τρίγλη η μυστακοφόρος.
Ετυμολογία:
Trigla < τρίγλη ή τρύγλη (το αρχαίο όνομα για το μπαρμπούνι).
μπαρμπούνι < (βενετσιάνικο) barbon < (λατινικά) barba «γενειάδα».

 

Δευτέρα 12 Ιουλίου 2021

Datura inoxia

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Datura inoxia (Mill. 1768) είναι φυτό με καταγωγή από την αμερικανική ήπειρο, που έχει εγκλιματιστεί στην Ελλάδα, με ευρεία εξάπλωση, εκτός Πίνδου, Θεσσαλίας και Δυτικής Μακεδονίας.
Στην Αμοργό αναφέρεται από την Αιγιάλη. Στις άλλες Κυκλάδες έχει εγκατασταθεί σε Σαντορίνη, Μήλο, Σίφνο, Κέα και Άνδρο.
Θεωρείται πλέον κοσμοπολίτικο ζιζάνιο. Είναι ένα επικίνδυνο φυτό, επειδή είναι παραισθησιογόνο, λόγω της υψηλής συγκέντρωσης αλκαλοειδών σε όλα του τα μέρη.
Βιότοπος: αγροί, διαταραγμένα εδάφη, μέρη με ανθρωπογενή επιβάρυνση σε υψόμετρα 0-400 μ.
Φύλλα ωοειδή, γκριζοπράσινα με ανοιχτότερες νευρώσεις. 
Άνθη μεγάλα 12-20 εκ. και καρποί σχεδόν σφαιρικοί.
Ανθίζει Αύγουστο - Νοέμβριο.
Ετυμολογία:
Datura < πορτογαλική λέξη από το ινδικό λαϊκό όνομα dhatura που σημαίνει μήλο ==> αναφορά στο σχήμα των καρπών.
inoxia < in μέσα, εντός + noxius βλαβερός δηλητηριώδης, επικίνδυνος, θανατηφόρος.

Κυριακή 11 Ιουλίου 2021

Eresus walckenaeri male

Χώρα 2020
φωτογραφία Μανώλης Σιμιδαλάς

Η αράχνη Eresus walckenaeri ζει στη νότια Ιταλία, τα Νότια Βαλκάνια, την Τουρκία και στα νησιά του Αιγαίου. Το θηλυκό (female) έχει μαύρο χρώμα και είναι μεγαλύτερο, έως 4 εκατοστά από  το αρσενικό (male) που ξεχωρίζει από το κόκκινο χρώμα και τις τέσσερις κηλίδες του.
Ετυμολογία:
Eresus < (ίσως από) Ερεσός.
walckenaeri < προς τιμήν του Γάλλου εντομολόγου και αραχνολόγου Charles Athanase Walckenaer (1771 – 1852).

 

Σάββατο 10 Ιουλίου 2021

Tropaeolum majus

φαράγγι τ΄ Αρακλού - Λαγκάδα 01/04/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Tropaeolum majus ( L. 1753) είναι φυτό της Νότιας Αμερικής και στην Ελλάδα είναι δραπέτης από κήπους και γλάστρες.
Στην φωτογραφία, που είναι από το φαράγγι τ' Αρακλού κάτω από την Λαγκάδα, φαίνεται σε μια χαλικώδη θέση στην οποία ρίχνουν μπάζα, χώματα από γλάστρες κλπ. 
Συνυπάρχουν τα κίτρινα άνθη του ξινοτρίφυλλου - Oxalis pes caprae (που είναι εισβολέας από την Νότια Αφρική) και τα πορτοκαλί άνθη του καπουτσίνου μαζί με αυτοφυή είδη όπως το σκαρολάχανο - Brassica cretica subsp. aegaea που φαίνονται τα πλατιά του φύλλα.
Ετυμολογία:
Tropaeolum < τρόπαιον ==> από τα όμορφα άνθη του.
majus (λατιν.) < ορθογραφικά λανθασμένη (αλλά ισχύουσα) μορφή του magnus = μέγιστος, μείζων

Παρασκευή 9 Ιουλίου 2021

Centranthus ruber subsp. sibthorpii

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Centranthus ruber subsp. sibthorpii [(Boiss.) Hayek 1930] είναι φυτό του Αιγαίου με παρουσία έως την Αλβανία. Στην Αμοργό φύεται σε Κρίκελο, Λαγκάδα, Ποταμό, Χώρα.
Συνώνυμο: Centranthus sibthorpii (Boiss. 1856)
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις, σε υψόμετρα 0-900 (-1700) μ.
Γλαυκοπράσινο φυτό με όρθιους βλαστούς και ύψος 30-80 (-100) εκ.
Φύλλα πλατιά, οξύληκτα με μήκος 12 εκ. Τα κατώτερα έχουν μικρό μίσχο ενώ τα ανώτερα είναι επιφυή.
Άνθη ρόδινα, σωληνοειδή με πεντάλοβη στεφάνη, μακρύ και λεπτό πλήκτρο, που φύονται σε πυκνό κόροιβο.
Ανθίζει από τον Απρίλιο.
Ετυμολογία:
Centranthus < κέντρο + άνθος - αναφορά στο πλήκτρο του άνθους = Κέντρανθος.
rúber (λατιν.) < rúbeo, κοκκινίζω = ερυθρός.
sibthorpii < προς τιμήν του Άγγλου βοτανικού John Sibthorp (1758-1796), δημιουργου της μνημειώδους έκδοσης Flora Graeca, ο οποίος ερεύνησε και στην Αμοργό.
 

Πέμπτη 8 Ιουλίου 2021

Arum concinnatum

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Το Arum concinnatum (Schott 1857) είναι φυτό του Αιγαίου και της παράκτιας ΝΔ Μικράς Ασίας. Στις Κυκλάδες φύεται, εκτός από την Αμοργό (Αιγιάλη, Λαγκάδα, Κατάπολα), στα Κουφονήσια, την Νάξο, Πάρο, Άνδρο, Τήνο, Κέα.
Βιότοπος: ελαιώνες, άκρες χωραφιών, χαράδρες σε υψόμετρα 0-600 (1000) μ.
Άνθιση: μέσα Μαρτίου - αρχές Ιουνίου.
Ετυμολογία:
Arum < Άρον, φυτό που αναφέρουν ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης.
concinnatum (λατιν.) < concínno συναρμόζω = κομψό

 

Τρίτη 6 Ιουλίου 2021

Taraxacum minimum

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Taraxacum minimum [(Guss.) N. Terracc., 1869] είναι μεσογειακό φυτό με διάσπαρτη εξάπλωση στην Ελλάδα. 
Στην Αμοργό αναφέρεται από την περιοχή της Αιγιάλης.
Αμοργιανό όνομα: κουλλουρίδα.
Βιότοπος: λιβάδια, διάκενα δασών, βραχώδεις πλαγιές.
Άνθιση: ανοιξιάτικη από τον Απρίλιο και φθινοπωρινή από τον Οκτώβριο.
Ετυμολογία:
Taraxacum < τάραχος + άκος (ίαμα, γιατρικό) < ακέομαι=θεραπεύω) // talkh chakok (περσικά) = πικρό βότανο.
minimum (λατιν.) = μικρότατο, ελάχιστο.

Δευτέρα 5 Ιουλίου 2021

Lactuca tuberosa

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Lactuca tuberosa (Jacq. 1770) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου. Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα και τις Κυκλάδες. Στην Αμοργό αναφέρεται από την περιοχή της Αιγιάλης και τα Κατάπολα.
Συνώνυμα: Steptorhamphus tuberosus [(Jacq.) Grossh.] & Lactuca cretica (Desf.).
Βιότοπος: βραχώδεις θαμνώδεις πλαγιές, φαράγγια σε υψόμετρα 0-800 (-1600) μ.
Πολυετές κοδυλώδες φυτό. Άνθη ανοιχτοκίτρινα.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.
Ετυμολογία:
Lactuca <  lac, láctis (λατιν.) γάλα ==>  για τον άφθονο λευκό χυμό που έχουν είδη του γένους - μαρούλι, θρίδαξ.
tuberosa < tuber (λατιν.) οίδημα, κόνδυλος ==> γεμάτη κονδύλους =  κονδυλόριζη.
Steptorhamphus < septem (λατιν.) επτά + ράμφος ==> επειδή το μπουμπούκι σε σχήμα ράμφους έχει επτά κάλυκες.

φωτογραφία Θανάσης Παπανικολάου 

Κυριακή 4 Ιουλίου 2021

Gladiolus illyricus


φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Gladiolus illyricus (W. D. J. Koch 1837), είναι ευρασιατικό φυτό, με πλατιά εξάπλωση στην Ελλάδα. Στην Αμοργό φύεται κοντά σε ρέματα που καταλήγουν στα Κατάπολα.
Βιότοπος: υγρές τοποθεσίες, ρεματιές, κατά μήκος ποταμών, χαντάκια δρόμων, σε υψόμετρα 0-800 (-1450) μ.
Πολυετές γεώφυτο με λεπτό μεμβρανώδη βολβό.
Ο ισχυρός βλαστός του έχει ύψος 25-60 (80) εκ.
Φύλλα 3-5, με διακριτές παράλληλες φλέβες.
Άνθη ρόδινα, 3-10, σε σταχυόμορφη ταξιανθία, όλα προς μια κατεύθυνση. Τα κατώτερα τέπαλα με λευκές αποχρώσεις. Ανθήρες μικρότεροι από τα νημάτια.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.
Ετυμολογία:
Gladiolus (λατιν.) ξιφίδιο, μαχαιρίδιο < gladius μάχαιρα ==> το όνομα χρησιμοποιείται για το φυτό από τον Πλίνιο για το σχήμα των φύλλων.
illyricus < Ιλλυρία, αρχαία περιοχή της Αδριατικής.



Σάββατο 3 Ιουλίου 2021

Cymbalaria muralis

φωτογραφία Βαγγέλης Παπιομύτογλου

Η Cymbalaria muralis  (G. Gaertn. & al., 1800) θεωρείται ότι αυτοφύεται στην περιοχή των Νότιων Άλπεων και στα Δυτικά Βαλκάνια και ότι στην Ελλάδα είναι επιγενές φυτό που έχει εγκατασταθεί στο μεγαλύτερο τμήμα της χώρας. Στην Αμοργό αναφέρεται από τον οικισμό των Καταπόλων.
Βιότοπος: τοίχοι σε πόλεις και χωριά, συχνά σε κάστρα και εκκλησίες, σε υψόμετρα 0-600 μ.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.
Συνώνυμο: Linaria cymbalaria [(L.) Mill.]
Ετυμολογία:
Cymbalaria < κύμβαλο ==> από το σχήμα των φύλλων
muralis < murus τοίχος ==> αναφορά στον βιότοπο (βράχοι).
Linaria < λίνον ==>  επειδή έχει ίδια φύλλα με το λίνον (λινάρι).

 

Παρασκευή 2 Ιουλίου 2021

Campanula laciniata

Κρίκελος - Μάιος 2019
φωτογραφία Απόστολος Χριστόπουλος

Η Campanula laciniata (L. 1753) είναι ενδημικό φυτό του Νότιου Αιγαίου με λίγες διάσπαρτες τοποθεσίες στην Αμοργό (Λαγκάδα, Κρίκελος), Σίκινο, Σέριφο, Φολέγανδρο, Ανάφη, Αστυπάλαια, Κάρπαθο και Κρήτη.
Περιγράφηκε από τον Λινναίο, με βάση δείγματα του Τουρνεφόρ του 1700 πιθανώς από την Φολέγανδρο.
Φυτό ποώδες, πολυετές, με παχιά ξυλώδη βάση, βλαστό διακλαδιζόμενο μήκους 20-60 cm και άνθη ανοιχτογάλανα. Ανθίζει από τα τέλη Απριλίου.
Σχηματίζει μικρούς πληθυσμούς σε βραχώδεις ασβεστολιθικές θέσεις, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 400 μέτρα.
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) από την μορφή του άνθους = Καμπανούλα.
laciniata < lacinia & lacinea, απόσπασμα, χώρισμα, λωρίδα = διαχωρισμένη, σχισμένη, κομματιασμένη ==> από την διάταξη των πετάλων.

Και μια φωτογραφία από την Κρήτη
του Βαγγέλη Παπιομύτογλου


 

Πέμπτη 1 Ιουλίου 2021

Paronychia echinulata

φωτογραφία Βαγγέλης Παπιομύτογλου

Η Paronychia echinulata (Chater, 1964) είναι μεσογειακό φυτό. Στην Ελλάδα φύεται στην περιοχή του Αιγαίου. Στην Αμοργό αναφέρεται από τις ανατολικές πλαγιές των Καταπόλων.
Βιότοπος: αμμώδεις και βραχώδεις περιοχές κοντά στην θάλασσα, πλαγιές με φρύγανα σε υψόμετρα 0-300 μ.
Ετήσιο φυτό. Βλαστοί 3-20 εκ. συχνά κοκκινωποί. Άνθη πολύ μικρά με 
Άνθιση: Απρίλιος - αρχές Ιουνίου.
Ετυμολογία:
Paronychia < παρά + όνυξ (όνυχος) - από την ημιδιαφανή εικόνα των βρακτίων που μοιάζουν με νύχι.
echinulata < υποκοριστικό του echinus (< λατινικοποίηση του εχίνος - αχινός) ==> επειδή έχει μικρά αγκάθια.