Οι φίλοι του μπλοκ

Τρίτη 31 Ιουλίου 2018

Allium sphaerocephalon subsp. arvense

25-05-2013

Το Allium sphaerocephalon subsp. arvense (Guss.) Arcang. 1882 είναι μεσογειακό βολβώδες φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός Κρήτης.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, θαμνότοποι, σε υψόμετρα 300-1200 μ.
Παρόμοιο με το Allium sphaerocephalon subsp.arvense, με την διαφορά ότι έχει πρασινωπή ταξιανθία.
Βολβόριζο φυτό. Βολβός ωοειδής, με διάμετρο 1-2 εκ., με μεμβρανώδη εξωτερικό χιτώνα.
Βλαστός ανθεκτικός, 30-90 εκ.
Φύλλα 2-6 στενά, κυλινδρικά.
Ταξιανθία σφαιρική πράσινη ανοιχτοπράσινη με σκούρες νευρώσεις
Ανθίζει από τα τέλη Μαΐου.

Ετυμολογία:
Allium > allium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο.
sphaerocephalon > σφαίρα + κεφαλή ==> με σφαιρική ταξιανθία.
arvense > arvum, αγρός = αρουραίο, των αγρών.

Δευτέρα 30 Ιουλίου 2018

Galium aparine


08-03-2013

Το Galium aparine L. 1753 είναι ευρωμεσογειακό φυτό, με μεγάλη εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Κοινό όνομα: κολλιτσίδα.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, ελαιώνες, δρόμοι, χαράδρες, παράκτιοι οικότοποι  σε υψόμετρα 0-1100 μ. και περιστασιaκά ψηλότερα.
Ετήσιο φυτό, ύψους έως 1 μέτρο, υποβασταζόμενο από τα γύρω φυτά.
Βλαστοί λεπτοί, τετραγωνικοί.
Φύλλα σε σπονδύλους των 6-9, με αγκιστροειδή αγκάθια στο πάνω μέρος.
Kαρποί, εφοδιασμένοι επίσης με άγκιστρα, που προσκολλώνται στα ρούχα και στο τρίχωμα των ζώων.
Ταξανθία μικρή κορυμβώδης με άνθη λευκά με σταυροειδή στεφάνη στην μασχάλη των φύλλων.
Άνθιση Απρίλιος - Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Galium > γάλα ==> επειδή ορισμένα είδη αυτού του γένους χρησιμοποιήθηκαν για την πήξη του γάλακτος = Γάλιον.
aparine > απαρίνη, φυτό που αναφέρει ο Θεόφραστος.


Σάββατο 28 Ιουλίου 2018

Hippocrepis emerus subsp. emeroides

26-11-2009

Η Ιπποκρηπίς η ήμερη υποείδος η ημεροειδής [Hippocrepis emerus subsp. emeroides (Boiss. & Spruner) Greuter & Burdet ex Lassen 1989] είναι φυτό κυρίως της Ανατολικής Μεσογείου αλλά εξαπλώνεται στην Ιταλία και τον Καύκασο.
Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδας (εκτός Κρήτης). Φύεται έως τα 2000 μέτρα, συνήθως σε πετρώδεις πλαγιές. Ανθίζει το φθινόπωρο (Σεπτέμβριος - Νοέμβριος).
Ετυμολογία:
Hippocrepis < ίππος + κρηπίς (θεμέλια, βάση στήριξης οικοδομήματος // ανδρικό υπόδημα). Η ονομασία δόθηκε από τον καρπό (χέδρωψ - χέδρωπος) που μοιάζει με πέταλο ίππου (και κατ' επέκταση πάνω στο πέταλο στηρίζεται ο ίππος)
emerus < από την ελληνική λέξη «ήμερος»
emeroides < ήμερος + είδος [μοιάζει με ήμερο (καρπό) αλλά δεν είναι]


Παρασκευή 27 Ιουλίου 2018

Lathyrus cicera





23-03-2013

Ο Lathyrus cicera L. 1753, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου και της ΝΔ Ασίας με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Μονοετές φυτό 20-50 εκ. Βλαστός 15-50 cm, συχνά διακλαδισμένος από την βάση.
Φύλλα με 1-2 ζεύγη γραμμοειδών φυλλαρίων και έλικες τρισχιδείς. Παράφυλλα γραμμοειδή.
Βιότοπος: αραιοί θαμνώνες, ξηρά λιβάδια, αγροί, ελαιώνες, αμπελώνες, σε υψόμετρα 0-800 μ. και περιστασιακά στην Κρήτη 1300 μ. και στην ηπειρωτική χώρα 1900 μ.
Άνθη ανά ένα, πορφυρά.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Lathyrus > λάθυρος (λαθούρι).
cicera = λατινικό όνομα του λάθυρου (λαθουριού)
.


Πέμπτη 26 Ιουλίου 2018

Malva multiflora

22-04 2014

Η Malva multiflora, (Cav.) Soldano, Banfi & Galasso 2005, είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Συνώνυμο: Lavatera cretica  L.
Βιότοπος: αμμώδεις παράκτιες περιοχές, άκρες αγρών, δρόμοι, ελαιώνες, σε υψόμετρα 0-400 (-700) μ.
Φυτό με βλαστούς όρθιους ή απλωτούς.
Φύλλα χνουδωτά, τα ανώτερα με πέντε λοβούς, τα κατώτερα σχεδόν στρογγυλά.
Τα άνθη είναι ρόδινα με σκούρες νευρώσεις και φύονται στις μασχάλες των φύλλων.
Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου μέχρι τον Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Malva > malva (λατιν.). Η μαλάχη των αρχαίων, μολόχα.
multiflorus, a, um > multus πολύς + flos floris άνθος = πολυανθής.
Lavatera > αφιερωμένο στον J.R. Lavater (18ος αιώνας), γιατρό και φυσιοδίφη από τη Ζυρίχη.



Τετάρτη 25 Ιουλίου 2018

Legousia pentagonia





01-05-2009

Η Legousia pentagonia, (L.) Druce 1908, είναι φυτό της Ανατολικής Μρσογείου, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες, φρύγανα σε υψόμετρα 0-800 (-1200) μ.
Είναι φυτό μονοετές, πολύκλαδο με τα κατώτερα φύλλα αντωοειδή, έμμισχα, τα ανώτερα επιφυή.
Στεφάνη μέχρι 3 εκ. πεντάγωνη εξ ου και το όνομα. Κάλυκας χνουδωτός με λοβούς στο 1/3 της στεφάνης, οξύληκτους.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Legousia > αφιερωμένο στον Benigne Le Gouz de Gerland (1695-1774) Γάλλο ακαδημαϊκό ο οποίος ίδρυσε τον βοτανικό κήπο της Ντιζόν.
pentagonia > πέντε + γωνία = πεντάγωνη. 


Τρίτη 24 Ιουλίου 2018

Linum strictum subsp. spicatum

19-04-2008

Το Linum strictum subsp. spicatum (Pers.) Nyman 1878, είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: Παράκτια ενδιαιτήματα, φρύγανα, ελαιώνες, διάκενα κωνοφόρων δασών, σε υψόμετρα 0-700 (-1200) μ.
Ετήσιο φυτό με άκαμπτους βλαστούς.
Φύλλα ακιδωτά
Άνθη στενόμακρα,μασχαλιαία, κίτρινα με γραμμώσεις.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Linum >  > λίνον (λινάρι).
stríctus, a, um > stringere δένω, σφίγγω ==> από τα στενά και σφιχτά φύλλα.
spicátus, a, um > spíca στάχυς, ο αθήρ, το ακιδωτό άγανο του σταχυού ==> για τα σταχυώδη ακιδωτά φύλλα = σταχυώδες.



Δευτέρα 23 Ιουλίου 2018

Lotus edulis

27-02-2016

Ο Lotus edulis L. 1753  είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Ετήσια πόα με ύψος έως 50 εκ.
Βιότοπος: φρύγανα, πρανή δρόμων, παραλιακές θέσεις σε υψόμετρα 0-300 (800) μ.
Φύλλα σύνθετα με φυλλάρια αντίστροφα ωοειδή έως αντίστροφα ωοειδή-προμήκη.
Ταξιανθία κεφάλιο με 1-2 άνθη. Λοβοί κάλυκα σχεδόν ισομήκεις, μεγαλύτεροι από τον σωλήνα του κάλυκα. Στεφάνη 10-16 χιλ., κίτρινη.
Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου.

Ετυμολογία:
Lotus = λατινική ονομασία ενός είδους τριφυλλιού που αναφέρεται από τον Βιργίλιο.
edulis > édo τρώγω = βρώσιμος.



Κυριακή 22 Ιουλίου 2018

Lotus peregrinus





08-03-2008

Ο Lotus peregrinus L. 1753, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Μονοετές φυτό μέχρι 50 εκ., χνουδωτό.
Φύλλα αντωοειδή, σφηνοειδή στην βάση.
Χέδρωπας πολύ λίγο κυρτός.
Βιότοπος: αγροί, ελαιώνες, φρύγανα, διάκενα κωνοφόρων δασών, σε υψόμετρα 0-600 μ. και περιστασιακά στην Κρήτη 1100 μ.
Ανθίζει Μάρτιο - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Lotus > λατινική ονομασία ενός είδους τριφυλλιού που αναφέρεται από τον Βιργίλιο.
peregrinus > ξένος, εξωτικός ==> με την έννοια της περιπλάνησης, κάτι που είναι εδώ κι εκεί= περιπλανώμενος, εξωτικός.


Σάββατο 21 Ιουλίου 2018

Lupinus gussoneanus - Lupinus micranthus

Φοινικιές 22-04-2005

Ο Lupinus gussoneanus J. Agardh 1835, είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Συνώνυμο: Lupinus micranthus, Guss. 1832.
Τοπικό όνομα στην Αμοργό: λούμπουνας.
Αρχαίο όνομα: θέρμος (Διοσκουρίδης).
Βιότοπος: ακαλλιέργητοι αγροί, άκρες αγρών, ελαιώνες, διάκενα δασών, σε υψόμετρα 0-1100 μ.
Μονοετές τριχωτό, πολύβλαστο φυτό, με ύψος 10-40 εκ.. Φύλλα αντωοειδή, τριχωτά.
Άνθη γαλάζια σε σπονδύλους.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Lupinus < λέπω = ξεφλουδίζω, αποφλοιώνω // κατ' άλλη εκδοχή από το  λατινικό lúpus (λύκος) ==> πιθανή αναφορά για την τοξικότητα του λούπινων, που είναι κατάλληλα για λύκους (που όμως είναι σαρκοφάγοι).
gussoneanus < είδος αφιερωμένο στον Ιταλό βοτανικό Giovanni Gussone (1787-1866) από το Παλέρμο.

Παρασκευή 20 Ιουλίου 2018

Medicago littoralis

06-04-2013

Το Medicago littoralis Loisel. 1810, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου και της ΝΔ Ασίας, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος Αμμώδεις και χαλικώδεις παραλίες και περιστασιακά σε φρύγανα.
Μονοετές ή διετές φυτό, 10-30 εκ., απλωτό, τριχωτό η χνουδωτό.
Φυλλάρια αντωοειδή-σφηνοειδή.
Άνθη κίτρινα, ανά 2-4.
Χέδρωπας λείος, δισκοειδής, χωρίς αγκάθια ή με αραιά αγκάθια,
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Medicago >  > Media (η Μηδία) ιστορική γεωγραφική περιοχή του σημερινού Ιράν, νότια της Κασπίας = Μηδική.
littoralis > litus παραλία, ακτογραμμή ==> αναφορά στον περιβάλλον ανάπτυξης.





Πέμπτη 19 Ιουλίου 2018

Melilotus italicus

20-04-2011

Ο Melilotus italicus, (L.) Lam. 1779, είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Όρθιο, διακλαδισμένο, πολυετές φυτό, ύψους 20-60 εκ.
Φύλλα με φυλλάρια πριονωτά, στρογγυλεμένα στο άκρο και σφηνοειδή στην βάση. Τα ανώτερα με φυλλάρια πιο στενά. Παράφυλλα ακέραια.
Βιότοπος: φρύγανα, χωράφια σε αγραναύπαση, παράκτιοι βιότοποι, ανοίγματα δασών, σε υψόμετρα 0-900 μ.
Άνθη: βότρεις 1,5-3 εκ. με πολλά κίτρινα άνθη, μήκους 6-9 χιλ. Χέδρωπες σφαιρικοί.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Melilotus > μέλι + lotus (είδος τριφυλλιού με παρόμοιο άνθος).
italicus > Italia.




Τετάρτη 18 Ιουλίου 2018

Melilotus siculus

23-04-2014

Ο Melilotus siculus (Turra) B.D. Jacks. 1894 είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση στη νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Συνώνυμο: Melilotus messanensis
Βιότοπος: υγρά λιβάδια, παραθαλάσσιες θέσεις, σπάνια σε αγροτικές θέσεις, σε υψόμετρα έως 200 μ.
Ετήσιο ποώδες φυτό, με ύψος 20-50 εκ.
Φύλλα σύνθετα με 3 φυλλάρια. Φυλλάρια των κατώτερων φύλλων ομοιόμορφα και των ανώτερων φύλλων στενότερα και λεπτά.
Άνθη 15-30, σε πλευρικούς βότρεις. Στεφάνη κίτρινη.
Καρπός χέδρωπας, ωοειδής, σκούρος καφετής με 1-2 σπέρματα.
Ανθίζει την άνοιξη.

Ετυμολογία:
Melilotus > μέλι + lotus (είδος τριφυλλιού με παρόμοιο άνθος).
siculus >  > Sicilia Σικελία = σικελικός
.



Τρίτη 17 Ιουλίου 2018

Mercurialis annua

14-02-2014

Το Mercurialis annua, L. 1753, είναι παλαιογεωγραφικό φυτό της Ανατολικής Μεσογείου και πλέον σχεδόν κοσμοπολίτικο, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Δηλητηριώδες φυτό, φαρμακευτικό με καθαρτικές, υπνωτικές και διουρητικές ιδιότητες
Βιότοπος: φρύγανα, άκρες χωραφιών, ελαιώνες, βράχια, σε υψόμετρα 0-800 μ..
Ετήσιο φυτό μέχρι 50 εκ., λείο, όρθιο.
Βλαστός τετραγωνικός.
Φύλλα 1-1,5 εκ., ωοειδή έως ελλειπτικά-λογχοειδή, οδοντωτά έμμισχα.
Άνθη μικρά, κίτρινα, με κάλυκα τρίλοβο τα θηλυκά, σχεδόν επιφυή, με δύο στύλους, σπανίως στο ίδιο φυτό με τα αρσενικά που έχουν 15 στήμονες.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.
Ετυμολογία:
Mercurialis < Mercurio, ο θεός Ερμής στα λατινικά.
annua (λατιν.) = ετήσια ==> αναφέρεται στην διάρκεια της περιόδου βλάστησης.

Δευτέρα 16 Ιουλίου 2018

Micromeria juliana

13-05-2012

Η Micromeria juliana, (L.) Benth. ex Rchb. 1831, είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Πολυετές φρύγανο, τριχωτό, αρωματικό, με ύψος 10-40 εκ.
Βλαστοί πολλοί, ίσιοι, όρθιοι.
Φύλλα 3-8 χιλ. γραμμοειδή-λογχοειδή, ακέραια, με άκρες αναδιπλωμένες
Βιότοπος: ξηρές, βραχώδεις, ασβεστολιθικές πλαγιές, σε υψόμετρα 0-800 (έως 1400 στην Κρήτη).
Άνθη σε σπονδύλους, 4-20 ρόδινα με λευκό κέντρο
Ανθίζει από τα τέλη Απριλίου.

Ετυμολογία:
Micromeria > μικρός + μερίς - επειδή αποτελείται από μικρά κομμάτια (μερίδες) το φύλλωμα.
juliana > από το βουνό Monte San Giuliano (Monte Pisano) της Ιταλίας, από όπου αρχικά συλλέχτηκε το φυτό.

Κυριακή 15 Ιουλίου 2018

Onosma graeca

12-04-2008

Το Όνοσμα το ελληνικό (Onosma graeca Boiss. 1849) είναι ενδημικό φυτό της Ελλάδας και της Μικράς Ασίας. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στην νότια χώρα και τα νησιά.
Βιότοπος: Θαμνώνες, πρανή δρόμων, πετρώδεις πλαγιές με χαμηλή βλάστηση, ελαιώνες, αναβαθμίδες, βράχοι σε υψόμετρα 0-1000 (-1500) μ.
Είναι διετές φρύγανο, το οποίο δημιουργεί έναν ρόδακα το πρώτο έτος και ανθοφορεί το δεύτερο.
Φύλλα λογχοειδή με μεσαία αυλάκωση, καλυμμένα με πυκνό τρίχωμα.
Βλαστοί όρθιοι, 15-50 εκ., διακλαδισμένοι στην βαση τους ή κοντά στην ταξιανθία, καλυμμένοι με σκληρές τρίχες.
Ταξιανθία κυματώδης, με σταδιακή άνθιση.
Άνθη σε μικρούς ποδίσκους υποβασταζόμενα από λογχοειδή βράκτια.
Στεφάνη κίτρινη, ποορτοκαλόχρωμη ή ιώδης-καστανή μετά την ωρίμανση, σωληνοειδής, λεία ή  με λίγες αραιές τρίχες,
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.

Ετυμολογία:
Onosma  > Όνος + οσμή. Επειδή η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια)
graeca = ελληνική.

Σάββατο 14 Ιουλίου 2018

Ophrys ariadnae

Ηρακλειά 18-03-2008
φωτό Γιάννης Γαβαλάς

Η Οφρύς της Αριάδνης (Ophrys ariadnae Paulus, 1994) είναι ενδημική ορχιδέα της νότιας νησιωτικής Ελλάδας, με κύρια εξάπλωση σε Κρήτη, Κάρπαθο και Κυκλάδες. Περιγράφτηκε το 1994 από το Λασίθι της Κρήτης. Αφιερωμένη στην Αριάδνη, κόρη του Μίνωα, που βοήθησε τον Θησέα να αντιμετωπίσει τον Μινώταυρο και να βγει από τον Λαβύρινθο.
Συνώνυμα: Ophrys cretica subsp.ariadnae (subsp. karpathensis)
Βιότοπος: φρυγανότοποι και ξηρά ασβεστολιθικά εδάφη.
Άνθη: τρίλοβα, σκούρα καφετί με πολύπλοκο γαλάζιο θυρεό.
Άνθιση: μέσα Φεβρουαρίου – μέσα Απριλίου.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας
ariadnae > Αριάδνη.




Παρασκευή 13 Ιουλίου 2018

Campanula reiseri

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Καμπανούλα του Ρέισερ (Campanula reiseri Halacsy 1896) είναι ενδημική των Κυκλάδων και των Σποράδων. Η γεωγραφική κατανομή της περιλαμβάνει τα νησιά Γιούρα και Κυρά Παναγιά των Σποράδων, τις νήσους Άνδρο, Κέα και Δονούσα των Κυκλάδων και τις νησίδες Μάκαρες (Δονούσας), Στρογγυλή (Νάξου) και Χταπόδια (Μυκόνου). Ανάλογα με το νησί, υπάρχει και κάποια διαφοροποίηση στα φυτά, με συνέπεια να αναφέρονται διάφορα υποείδη ή ποικιλίες.
Το φυτό είναι διετής ή πολυετής πόα, με κυανά-ιώδη άνθη. Τα φύλλα σχηματίζουν ρόδακα. Ως τυπικό χασμόφυτο του Αιγαίου, φυτρώνει στις σχισμές απότομων παραθαλάσσιων βράχων, σε υψόμετρα 10 μέχρι 150 m. Ανθίζει από τα μέσα Απριλίου μέχρι και τον Μάιο. 


*** Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (εκδ. 1995 & 2009).


Ετυμολογία:
Campanula > campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό
reiseri > προς τιμήν του Αυστριακού ορνιθολόγου Othmar Reiser (1861 - 1936), ο οποίος είχε επισκεφθεί το 1894 τα νησιά Γιούρα και Κυρά Παναγιά.


Πέμπτη 12 Ιουλίου 2018

Plantago lagopus






Το Plantago lagopus L. 1753 είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: αμμώδεις και βραχώδεις παράκτιοι βιότοποι, φρύγανα, λιβάδια, ακαλλιέργητα χωράφια, σε υψόμετρα 0-500 (-1300) μ.
Διετές φυτό, 30-40 εκ..
Φύλλα μέχρι 30 εκ., που σχηματίζουν ρόδακα, λογχοειδή, με αραιούς οδόντες και 3-7 νευρώσεις.
Ανθικοί βλαστοί ραβδωτοί, 2-4 φορές μεγαλύτεροι από τα φύλλα.
Άνθη σε πυκνούς, ωοειδείς ή στρογγυλούς στάχεις με 4 πέταλα λεία, οξύληκτα.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Plantago > planta πέλμα ποδιού - αναφέρεται στο μέγεθος και την μορφή των φύλλων.
lagopus > λαγός + πους (πόδι) = λαγόπους.

«λαγόπουν· οἱ δὲ λαγοῦ κύμινον καλοῦσιν.»
Διοσκουρίδης


Τετάρτη 11 Ιουλίου 2018

Ptilostemon chamaepeuce

φαράγγι τ' Αρακλού  01-04-2010  Λαγκάδα

Ο Πτιλοστήμων η χαμεπεύκη [Ptilostemon chamaepeuce (L.) Less. 1832] είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Μικρός χνουδωτός θάμνος με βελοειδή φύλλα, παρόμοια με του πεύκου.
Βιότοπος: Πετρώδεις πλαγιές, σχισμές βράχων, κρημνοί.
Κεφάλια ωοειδή, με φολιδοειδή χνουδωτά βράκτια, οξύληκτα.
Ανθίδια σωληνοειδή, ρόδινα και πιο σπάνια λευκά.
Ανθίζει από τον Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Ptilostemon > πτίλον (φτερό πούπουλο) + στήμων = Πτιλοστήμων.
chamaepeuce > χαμαί + πεύκη - επειδή τα φύλλα του μοιάζουν με του πεύκου = χαμαιπεύκη.




Τρίτη 10 Ιουλίου 2018

Ranunculus sprunerianus

10-04-2011

Ο Ranunculus sprunerianus, Boiss. 1843, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Πολυετές, τριχωτό ή χνουδωτό, πολύκλαδο φυτό, 40-80 εκ, με κυλινδρικές κονδυλώδεις ρίζες
φύλλα βάσης δικοειδή-καρδιοειδή, τρίλοβα ή πεντάλοβα, με λοβούς λίγο πριονωτούς.
Βιότοπος: εποχικά υγρές τοποθεσίες, βραχώδεις θέσεις σε μακία και γκαρίγκ (garigue) βλάστηση, δολίνες σε κωνοφόρα δάση, σε υψόμετρα 0-1300 (-1900) μ.
Άνθη πολυάριθμα, κίτρινα.
Άνθιση Απρίλιο - Μάιο

Ετυμολογία:
Ranunculus > rana βάτραχος. Ο Πλίνιος γράφει ότι «ονομάζουμε ranunculus το βότανο που οι Έλληνες ονομάζουν βατράχιο» = βατράχιο, επειδή ορισμένα είδη αυτού του γένους ευδοκιμούν σε υδάτινο περιβάλλον.
sprunerianus > αφιερωμένος στον Βαυαρό βοτανικό Wilhelm von Spuner (1805-1874).

Δευτέρα 9 Ιουλίου 2018

Ruscus aculeatus

12-04-2011

Ο Ruscus aculeatus L. 1753, είναι ευρωμεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: μακκία βλάστηση, υπόροφος δασών, σε υψόμετρα 0-900 (1300) μ.
Κοινό όνομα: λαγομηλιά.
Όμορφος αειθαλής διακοσμητικός θάμνος.
Φαίνεται να βγάζει καρπούς από τα φύλλα. Στην πραγματικότητα αυτά που μοιάζουν με φύλλα δεν είναι παρά φυλλόμορφα δερματώδη κλαδιά (φυλλοκλάδια, κλαδώδια) ακιδωτά στην κορυφή (εξ ού και aculeatus).
Τα άνθη είναι επιφυή και εμφανίζονται πάνω στα φυλλοκλάδια τη άνοιξη, για να να ακολουθήσουν το καλοκαίρι οι κερασόμορφοι καρποί.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Ruscus > ruscum/ruscus, φυτό που αναφέρουν ο Πλίνιος και ο Βιργίλιος.
aculeatus > acúleus αγκάθι, ακίδα, κεντρί = ακιδωτός.

Κυριακή 8 Ιουλίου 2018

Satureja thymbra θρούμπη

Χοζοβιώτισσα 05/04/2007

Η θρούμπη (Satureja thymbra L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην χώρα μας, εκτός από την Πίνδο και την ΒΔ Μακεδονία.
Η θρούμπη διατηρεί το αρχαίο της όνομα «θύμβρα», όπως μας το παραδίδει ο Θεόφραστος σε πολλά χωρία του έργου του. Το όνομα «θύμβρα» είναι άγνωστης ετυμολογίας, γεγονός που δείχνει την πανάρχαια χρήση του.
Τοπικό όνομα στην Αμοργό: θρύμπη.
Οι αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν ως ισχυρό αφροδισιακό βότανο και το έβαζαν σε κρασί. Στην ελληνική λαϊκή ιατρική χρησιμοποιείται για την αντιμικροβιακή του δράση κατά της διάρροιας, των οδοντικών αποστημάτων, των πληγών του στόματος και των εντερικών παράσιτων.
Κυρίως όμως αποτελεί εκλεκτό άρτυμα, που αρωματίζει και νοστιμίζει κρέατα και πουλερικά. Χρησιμοποιείται επίσης σε μαρινάδες για μπριζόλες και ψάρια, σε σούπες και σάλτσες. Όπως και άλλα αρωματικά φυτά της ελληνικής φύσης, η θρούμπη χρησιμοποιείται από τις παραδοσιακές τεχνικές ως φυσικό συντηρητικό τροφίμων. Το αιθέριο έλαιο είναι περιζήτητο από την ποτοποιία.
Η Satureja thymbra είναι μικρό, πολύκλαδο, αραιά καλυμμένο με λευκές τρίχες φρύγανο, με άρωμα παρόμοιο με του θυμαριού. Φυτό πολύ αρωματικό.
Φύεται σε ξηρές πετρώδεις τοποθεσίες και φρύγανα, σε υψόμετρα 0-950 (-1900) μ..
Φύλλα αντωοειδή, μυτερά με βλεφαρίδες κοντά στην βάση.
Άνθη ρόδινα σε σπονδύλους με κάλυκες οξύληκτους και τριχωτούς.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Satureja > αβέβαιης ετυμολογίας. Το πιθανότερο από saturejum σάλτσα με μείγμα διαφόρων συστατικών. Άλλες εκδοχές: [1] séro satum σπόρος. [2] σᾱτῠρος [3[ s'átar αραβική λέξη για διάφορα φυτά.
thymbra >  > θύμβρα (φυτό που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη = θύμβρα, θυμάρι.


«θύμβρα· καὶ αὐτὴ γνώριμος, γεννωμένη ἐν λεπτογείοις καὶ τραχέσι τόποις, ὁμοία θύμῳ, ἐλάσσων μέντοι καὶ ἁπαλωτέρα, φέρουσα στάχυν ἄνθους μεστόν, ἔγχλωρον.    δύναται δὲ τὰ αὐτὰ τῷ θύμῳ ὁμοίως λαμβανομένη καὶ πρὸς τὴν ἐν ὑγιείᾳ χρῆσιν εὔθετος. γίνεται δὲ καὶ σπαρτὴ θύμβρα, κατὰ πάντα τῆς ἀγρίας ἐλάσσων, εὐχρηστοτέρα δὲ πρὸς βρῶσιν διὰ τὸ μὴ ἐπιτετάσθαι τὴν δριμύτητα.»
Διοσκουρίδης

Χοζοβιώτισσα 05/04/2007

Σάββατο 7 Ιουλίου 2018

Scandix pecten-veneris

08-03-2013

Ο Σκάνδιξ «καθρέφτης της Αφροδίτης» (Scandix pecten-veneris L. 1753) είναι ευρασιατικό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Λαϊκά ονόματα ανάλογα την περιοχή: μυρώνι, σκαντζίκι, τσιλιμονιδιά.
Μικρό φυτό με φύλλα πτεροσχιδή, με λοβούς στενούς. Σέπαλα  απουασιάζοντα. Πέταλα λευκά, πολύ μεγαλύτερα στην έξω πλευρά των ακραίων ανθέων.
Φύεται σε ξηρά λιβάδια, θέσεις με ανθρωπογενή επιβάρυνση, άκρες δρόμων
Άνθιση από τον Φεβρουάριο.

Ετυμολογία:
Scandix > σκάνδιξ, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης.
pecten-veneris > pecten (λατιν) καθρέφτης + Venus (γενική Veneris) Αφροδίτη = καθρέφτης της Αφροδίτης.

«σκάνδιξ· καὶ τοῦτο ἄγριόν ἐστι λάχανον, ὑπόδριμυ καὶ ἔμπικρον, ἐδώδιμον, ἑφθόν τε καὶ ὠμὸν ἐσθιόμενον εὐκοίλιον καὶ εὐστόμαχον, οὐρητικόν. τὸ δὲ ἀφέψημα αὐτοῦ κύστει χρήσιμον καὶ νεφροῖς καὶ ἥπατι πινόμενον.»

Διοσκουρίδης

Παρασκευή 6 Ιουλίου 2018

Scrophularia lucida

10-04-2011

Η Scrophularia lucida L. 1759, είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις, πετρώδεις πλαγιές, ασβεστολιθικά οροπέδια, φρύγανα, σε υψόμετρα 0-900 μ.
Πολυετές, λείο φυτό με βλαστό ισχυρό, κοκκινωπό, διακλαδισμένο.
Φύλλα αντίθετα, πτεροσχιδή με λοβούς στενούς, οδοντωτούς.
Άνθη πρασινοκόκκινα σε επιμήκη άφυλλη ταξιανθία. Είναι χαρακτηριστικά τα δύο πεταλουδόμορφα πέταλα και τα ημικυκλικά σέπαλα που έχουν λευκά μεμβρανώδη χείλη
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Scrophularia > scrofa γουρούνα > scróphula ==> επειδή πίστευαν ότι ορισμένα είδη του γένους θεράπευαν τις χοιράδες (εξόγκωση των αδένων του λαιμού)
lucidus, a, um =  φωτεινή, λαμπερή.


Πέμπτη 5 Ιουλίου 2018

Sedum amplexicaule subsp. tenuifolium

28-05-2013

Το Sedum amplexicaule subsp. tenuifolium [(Sm.) Greuter  1981] είναι μεσογειακό φυτό με μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: βραχώδη πρανή,, διάκενα δασών, φρύγανα σε υψομετρα (0-) 400-1600 (-2100) μ.
Πολυετές φυτό με λεπτούς βλαστούς ανθοφόρυς και μη, με φύλλα μικρά, κυλινδρικά, αυτά των γόνιμων βλαστών περίβλαστα.
Άνθη έως 1,5 εκ. με κεφάλια στην κορυφή των βλαστών. Πέταλα 5-10 κίτρινα.
Ανθίζει Μάιο - Ιούλιο

Ετυμολογία:
Sedum > sédo (λατιν.) ανακουφίσω, καταπραΰνω, ηρεμώ - επειδή τα φύλλα κάποιων ειδών υποστυρίζεται ότι αμβλύνουν τον πόνο των τραυμάτων = Σέδον
amplexicaule > amplector παρεβάλλω, αγκαλιάζω + caulis ( > καυλός) ==> αναφορά στα φύλλα που περιβάλλουν τον βλαστό = περίβλαστο
tenuifolium > tenuis λεπτό + folium φύλλο = λεπτόφυλλο.


Τετάρτη 4 Ιουλίου 2018

Sonchus oleraceus ζοχός


Ο Sonchus oleraceus, L. 1753, είναι ευρωμεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Ο ζοχός (Sonchus oleraceus) τρώγεται από τόσο παλιά στην Ελλάδα, ώστε το όνομα του είναι αδύνατο να ετυμολογηθεί. Ο Θεόφραστος τον αναφέρει «σόγκο», o Διοσκουρόδης «σόγχο» και οι βυζαντινοί τον έλεγαν «σόνχο». Σήμερα, η κοινή του ονομασία είναι ζοχός. Στη Κρήτη λέγεται «τσόχος» και σε ορισμένες περιοχές «γαλατσίδα» από τον γαλακτώδη χυμό υγρό που τον διατρέχει. Ο γαλακτώδης χυμός και τα φύλλα που γυρίζουν προς τα μέσα θεωρούνται από την αρχαιότητα ως αναγνωριστικά στοιχεία των φαρμακευτικών αλλά ταυτόχρονα και βρώσιμων χόρτων.

Τοπικό όνομα στην Αμοργό: Άτσοχας (οι ατσόχοι).
Τα φύλλα, ο βλαστός και ο χυμός του ζοχού περιέχουν πρωτεΐνες, κάλιο, σίδηρο, ασκορβικό οξύ, ριβοφλαβίνη, νιασίνη, θειαμίνη και άλλες ουσίες και ιχνοστοιχεία.
Από τον ελληνικό λαό θεωρείται ότι κάνει καλό σχεδόν στα πάντα και ότι συμβάλει στην ευεξία του οργανισμού. Πολλοί Έλληνες, μάλιστα, δεν παραλείπουν να πίνουν το ζωμό του ζοχού, καυτό με μπόλικο λεμόνι, γιατί θεωρείται καθαρτικός, τονωτικός και αναζωογονητικός.
Ο ζοχός τρώγεται βραστή σαλάτα με ελαιόλαδο και λεμόνι. Μπαίνει σε μικρές ποσότητες, λόγω της ιδιαίτερης γεύσης του, σε πολλές χορτόπιτες με άλλα χόρτα και σε συνδυασμό γεύσεων.
Συλλέγεται κυρίως τον χειμώνα, όταν τα βλαστάρια του είναι τρυφερά.

*** Ο αρχαίος Αντιφάνης γράφει ότι «το δείπνο μας είναι μια κριθαρένια πίτα, κάποιος βολβός κι ένα νόστιμο πιάτο με ζοχούς ή μανιτάρια».

Βιότοπος: καλλιεργημένα ή χέρσα χωράφια, παρυφές δρόμων, διατραγμένα εδάφη, σε υψόμετρα 0-600 (-900) μ. Διασπείρεται πολύ εύκολα και φυτρώνει ακόμα και μέσα σε οικισμούς.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Sonchus > σόγχος & σόγκος (Θεόφραστος, Διοσκουρίδης)
oleraceus, a, um > olus λάχανο = λαχανώδης.


Τρίτη 3 Ιουλίου 2018

Stellaria cupaniana

08-05-2011

Η Stellaria cupaniana [(Jord. & Fourr.) Bég. 1909] είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα. Έχει φαρμακευτικές χρήσεις από την λαϊκή ιατρική
Βιότοπος: λιβάδια, ρέματα, δασικά ανοίγματα σε υψόμετρα 0-1200 (-1700) μ.
Ετήσιο φυτό, με ύψος έως 40 εκ.
Κατώτερα φύλλα λεία, ωοειδή, μυτερά, μακρόμισχα - τα ανώτερα επιφυή.
Άνθη με ποδίσκο. Στεφάνη 8-10 χιλ., με σέπαλα ισομήκη με τα 5 λευκά πέταλα, τα οποία είναι σχισμένα στην βάση και δίνουν την εντύπωση ότι πρόκειται για 10 πέταλα ανά ζεύγη των δύο.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.

Ετυμολογία:
Stellaria > stella (λατιν.) αστέρι ==> από την μορφή των λουλουδιών σε πλήρη άνθιση.
cupanianus, a, um = προς τιμήν του Francesco Cupani (1657-1710), Ιταλού βοτανικού.


Δευτέρα 2 Ιουλίου 2018

Anchusa undulata subsp. hybrida

14-03-2008

Η Άγχουσα η κυματιστή υποείδος η υβιδική [Anchusa undulata subsp. hybrida [(Ten.) Cout. 1813] είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Στην Αμοργό αναφέρεται από τον Προφήτη Ηλία της Χώρας.
Μονοετές, τριχωτό φυτό, με φύλλα συγκετρωμένα στην βάση, μεγάλα, λογχοειδή, κυματιστά στα χείλη.
Βιότοπος: αγροί, πρανή, άκρες δρόμων.
Άνθη μέχρι 5 στις άκρες των βλαστών, μκρά, χοανοειδή, μπλε ή ρόδινα με οξυκόρυφα πέταλα.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Anchusa > άγχουσα (φυτό που αναφέρουν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς με φαρμακευτικές και καλλωπιστικές ιδιότητες).
undulata > > undula κυμάτιον, κυματάκι > unda κύμα  = κυματιστή (από τα φύλλα της).
hybrida > hibrita & ibrida (λατιν.) υβρίδιο = υβριδική.