Οι φίλοι του μπλοκ

Τρίτη 30 Ιανουαρίου 2018

Centaurea atropurpurea


Η Centaurea atropurpurea Olivier 1801 είναι ενδημική των Κυκλάδων. Περιγράφηκε από φυτά που συνέλεξε ο Olivier το 1796 από την Νάξο.
Εξάπλωση: Νάξος, Αμοργός, Ηρακλειά, Κέρος, Πάρος, Μύκονος.
Βιότοπος: σχισμές απόκρημνων ασβεστολιθικών βράχων σε υψόμετρα 50-900 m. Συνήθως εμφανίζεται σε περιοχές με βασικό προσανατολισμό, νότιο.
Πολυετές παλαιογεωγραφικό είδος με περιορισμένη εξάπλωση.
Βλαστός όρθιος, απλός ή ελαφρά διακλαδισμένος, ύψους 30-60 εκ.
Τα φύλλα είναι λυροειδή με το ανώτερο μισό τους αδιαίρετο, στοιχείο που την ξεχωρίζει από την συγγενική αλλά με μικρότερα άνθη Centaurea rechingeri, ενδημική των Σποράδων και της Σάμου.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.
Ετυμολογία:
Centaurea < Centaurus > Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
atropurpurea < ater σκούρος + purpureus πορφυρός = σκουροπόρφυρη.


Σάββατο 27 Ιανουαρίου 2018

Ranunculus creticus


O Ranunculus creticus L. 1853, είναι ενδημικός του Νότιου Αιγαίου: Κρήτη, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Δ/ΝΔ Μικρά Ασία (Μαρμαρίδα), ενώ πρόσφατα αναφέρθηκε και από την Κύπρο.
Στα νησιά μας φύεται στην Αμοργό και την Κέρο.
Προστατεύεται από τον Ελληνικό Νόµο (Προεδρικό διάταγµα 67/81) και συµπεριλαµβάνεται στον Κόκκινο Κατάλογο της IUCN ως απειλούµενο.
Βιότοπος: εποχικά υγρές θέσεις, βραχώδεις περιοχές, χαράδρες, σκιερά πρανή, γενικά σε ασβεστόλιθο, σε υψόμετρα 0-1300 m.
Πολυετές φυτό, ριζωματώδες, με ένα σύμπλεγμα κωνικών κονδύλων.
Βλαστός, ύψους 29-60 εκ., άκαμπτος, όρθιος, τριχωτός.
Φύλλα μεγάλα, μέχρι 12 εκ., νεφροειδή με λοβούς οδοντωτούς.
Άνθη χρυσοκίτρινα με διάμετρο έως 3 εκ.
Ανθίζει Μάρτιο - Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Ranunculus > rana βάτραχος. Ο Πλίνιος γράφει ότι «ονομάζουμε ranunculus το βότανο που οι Έλληνες ονομάζουν βατράχιο» = βατράχιο, επειδή ορισμένα είδη αυτού του γένους ευδοκιμούν σε υδάτινο περιβάλλον.
creticus, a, um > Creta Κρήτη.


Τετάρτη 24 Ιανουαρίου 2018

Carlina gummifera


Η Carlina gummifera (L.) Less. 1832, είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: χέρσες τοποθεσίες, πετρώδεις θέσεις, ακαλλιέργητα χωράφια σε υψόμετρα 0-750 (-1300) m.
Φυτό πολυετές με πολύ κοντό βλαστό και φύλλα σε ρόδακα κατακείμενα, επιμήκη, πτεροσχιδή με λοβούς αγκαθωτούς.
Στο κέντρο του ρόδακα εκπτύσσεται ένα και μοναδικό ανθοφόρο κεφάλι με διάμετρο μέχρι 6 εκ. με λογχοειδή ακανθωτά βράκτια, τα εσωτερικά επάλληλα με ιώδεις αποχρώσεις.
Ανθίδια πολλά, ρόδινα που παραμένουν για καιρό μετά την ξήρανση των φύλλων.
Φυτό τοξικό που το χρησιμοποιεί η λαϊκή ιατρική. Την γαλακτώδη ουσία, το κόμμι, που εκχύνεται από το φυτό την χρησιμοποιούσαν παλιότερα τα παιδιά σαν μαστίχα.
Ανθίζει Μάιο - Ιούνιο και πάλι Σεπτέμβριο - Οκτώβριο.

Ετυμολογία:
Carlina > γένος αφιερωμένο στο Καρλομάγνο, επειδή υποτίθεται ότι θεράπευσε τον στρατό του από την πανώλη με κάποια καρλίνα.
gummifera > gummi & gummis & cummi, το κόμμι + fero φέρω = κομμιοφόρος.


Κυριακή 21 Ιανουαρίου 2018

Astragalus spruneri


Ο Αστράγαλος του Σπρούνερ (Astragalus spruneri Boiss. 1843) είναι βαλκανικό φυτό, με εξάπλωση στην Βόρεια Ελλάδα, το Αιγαίο, την Πελοπόννησο, της Εύβοια και την Στερεά Ελλάδα.
Στην Αμοργό αναφέρεται από τα Κατάπολα, την Αρκεσίνη και την νησίδα Γραμβούσα. Φύεται επίσης σε αρκετές θέσεις στην Ηρακλειά, ενώ αναφέρεται και από την Δονούσα, τις νησίδες Μάκαρες κοντά στην Δονούσα και το Πάνω Κουφονήσι.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις, φρύγανα, διάκενα κωνοφόρων δασών, σε υψόμετρα 0-750 μ..
Πολυετής πόα, σχεδόν χωρίς βλαστό.
Φϋλλα τριχωτά. Φυλλάρια ωοειδή. Παράφυλλα τριγωνικώς λογχοειδή.
Ταξιανθίες σε κεφαλιόμορφους βότρεις με 3-10 άνθη κοκκινωπά-ρόδινα. Βράκτια προμήκη,  μικρά. Κάλυκας με πυκνό τρίχωμα και δόντια δις μικρότερα του σωλήνα. Πέτασος διπλάσιος του κάλυκα και πτέρυγες σπαθοειδείς, ακέραιες.
Καρπός χέδρωπας προμήκης, ροπαλοειδής ή κυρτός, τραχύς.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Astragalus > αστράγαλος (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης) > αστήρ + γάλα ==> από το χρώμα και το σχήμα των ανθέων - οι αρχαίοι πίστευαν ότι η βρώση του φυτού αυξάνει το γάλα των κατσικιών.
spruneri > αφιερωμένος στον Βαυαρό βοτανικό Wilhelm von Spuner (1805-1874).



Πέμπτη 18 Ιανουαρίου 2018

Anemone pavonina

Αρκεσίνη

Η Anemone pavonina, Lam. 1783, είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα, εκτός της Κρήτης όπου υοάρχει η Anemone hortensis.
Συνώνυμο: Anemone hortensis subsp. pavonina (Lam.) Arcang.
Βιότοπος: φρύγανα, αγροί, λιβάδια, σε υψόμετρα 0-800 (-1500) μ.
Φύλλα παρόμοια με αυτά της A. hortensis, ακέραια ή τρίλοβα, λογχοειδή, τα κατώτερα βαθιά παλαμόλοβα με έντονα οδοντωτούς λοβούς.
Πέταλα 7-12 συνήθως κόκκινα με λευκή βάση με αποτέλεσμα ένα πολύ εντυπωσιακό άνθος. Στη Νότια Ελλάδα απαντάται με άνθη ρόδινα ή ιώδη. Ανθήρες κυανοιώδεις.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Anemone > ανεμώνη > άνεμος ==> από την ευκολία που κινούνται οι μίσχοι στον άνεμο ή για την τυπική ανεμοφιλική διάδοση αυτού του γένους.
pavonina > pavus pavonis παγώνι, ταώς ==> για ένα κίτρινο σημείο στη βάση των πετάλων που θυμίζει το μάτι του παγωνιού.


Δευτέρα 15 Ιανουαρίου 2018

Silene cythnia


Η Silene cythnia, (Halácsy) Walters 1964, είναι ενδημική Κυκλάδων, Ικαρίας και Ψαρών.
Βιότοπος: φρύγανα, βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, σε υψόμετρα 0-900 (-1500) μ.
Περιγράφτηκε από την Κύθνο με βάση συλλογή φυτών
το 1892 του Τούντα.
Πολυετής πόα με αρκετούς, πολύκλαδους, χνουδωτούς ανθοφόρους βλαστούς.
Άνθη: πέταλα δίλοβα, ρόδινα στην πάνω επιφάνεια και με σκούρες ραβδώσεις στην κάτω επιφάνεια.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο

Ετυμολογία:
Silene > Silenus (λατιν.) > Σειληνός = Σιληνή.
cythnia > Κύθνος
.


Παρασκευή 12 Ιανουαρίου 2018

Moraea sisyrinchium

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Moraea sisyrinchium (L.) Ker Gawl. 1804, είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: φρύγανα, ξηρά λιβάδια, ελαιώνες, βραχώδεις περιοχές, σε υψόμετρα 0-600 (-1100) μ.
Συνώνυμο: Gynandriris sisyrinchium (L.) Parl. 1854
Πολυετές γεώφυτο.
Βλαστοί όρθιοι με 1-6 άνθη.
Φύλλα βελονοειδή, αυλακωτά με μήκος έως 50 εκ.
Άνθη γαλάζια, με διάμετρο έως 5 εκ. και μικρή διάρκεια ζωής. Τα εξωτερικά τμήματα του περιανθίου φέρουν λευκή κηλίδα με ιώδη στίγματα
Ανθίζει Φεβρουάριο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Moraea > το 1758 ο Σκωτσέζος βοτανικός Philip Miller αφιέρωσε το όνομα του γένους Morea στον Robert More (1703-1780), Άγγλο ερασιτέχνη βοτανικό. Όμως ο Λινναίος (Linnaeus) αργότερα άλλαξε το όνομα σε Moraea, συσχετίζοντάς το με το επώνυμο του πεθερού του Johan Moraeus.
sisyrinchium  > σισυρίγχιoν, όνομα φυτού με γλυκό βολβό που αναφέρεται από τον Θεόφραστο.
Gynandriris > γυνή + ανήρ ανδρός ==> επειδή τα θηλυκά και αρσενικά αναπαραγωγικά όργανα του φυτού είναι ενωμένα.

«ἴδιον δὲ τοῦ σισυριγχίου τὸ τῆς ῥίζης αὐξάνεσθαι τὸ κάτω πρῶτον, ὃ καλοῦσι...»
Θεόφραστος


Τρίτη 9 Ιανουαρίου 2018

Papaver nigrotinctum

από το Βρούτση
Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Papaver nigrotinctum, Fedde 1909, είναι φυτό των Βαλκανίων και της Δυτικής Μικράς Ασίας, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Συνώνυμο: Papaver argemone subsp. nigrotinctum (Fedde) Kadereit.
Βιότοπος: ακαλλιέργητα χωράφια, λιβάδια, άκρες δρόμων, ενίοτε σε διάκενα δασών σε υψόμετρα 0-700 (-1000) μ.
Φύλλα πτεροσχιδή με λοβούς επιμήκεις, λογχοειδείς. Βλαστός ελαφρά τριχωτός.
Άνθος μικρό κόκκινο ή πορτοκαλί με μεγάλη μαύρη κηλίδα στο κέντρο. Κωδία επιμήκης, τριχωτή, κωνική, με οξεία δόντια.
Ανθίζει Μάρτιο -Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Papaver -eris > μήκων, παπαρούνα
nigrotinctum > nigro μαύρο + tingo χρωματίζω ==> από τον μαύρο φάρυγγα.


Τετάρτη 3 Ιανουαρίου 2018

Ophrys heldreichii

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Ophrys heldreichii (Schltr. 1923) είναι ενδημική ορχιδέα Κρήτης, Κυκλάδων, Αν. Πελοποννήσου, Αττικής. Περιγράφηκε από τα Χανιά.
Συχνή στην Αμοργό.
Επικονιαστής: Eucera berlandi
Πολύμορφο είδος. Τυπικά θεωρούνται τα φυτά της Κρήτης.
Βιότοπος: φρύγανα, θαμνότοποι, παλιοί αγροί, ελαιώνες, σε ηλιόλουστες θέσεις και σε υψόμετρα 0-1.200 μ.
Άνθος: Τα πέταλά του είναι συνήθως ενωμένα στην βάση τους, το χείλος είναι με-γάλο (13-18 χιλιοστά), αμφοροειδές και έντονα σφαιροειδές στο κέντρο, ενώ οι πλαϊνοί λοβοί είναι μικροί (3-8 χιλιοστά). 
Ανθίζει από τον Μάρτιο.
Ετυμολογία
Ophrys < Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
heldreichii  < αφιερωμένη στο Θεόδωρο Χελδράϊχ (πρώτο διευθυντή του βοτανικού κήπου των Αθηνών).