Asperula abbreviata

φωτογραφία: Arne Strid επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κοπεγχάγης.

Η Asperula abbreviata [(Halácsy) Rech. f. 1943] είναι ενδημικό είδος Αμοργού και Νάξου. Περιγράφηκε από φυτά που προέρχονταν από το όρος Ζας της Νάξου, που είναι και η μοναδική θέση του φυτού στην Νάξο. Στην Αμοργό αναφέρεται από Runemark, Snogerup & Bentzer από περισσότερες θέσεις στην Ανατολική Αμοργό: Νικουριά, Κρίκελος, και το ορυχείο του Κρίκελου.

Μικρός θάμνος με ξυλώδη βάση. 

Άνθη σωληνοειδή κρεμ ή ροζ.

Φύεται σε βραχώδεις πλαγιές και ασβεστολιθικούς βράχους, σε περιοχές με πουρνάρια που βόσκονται και σε υψόμετρα 300-900 μ.

Ανθίζει από τον Μάιο μέχρι τις αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:

Asperula < asper τραχύς, ακατέργαστος ==> αναφορά στα φύλλα.

abbreviata < abbrevio, abbreviare συντομεύω ==> με την έννοια του στενού, του στενόμακρου (σε φύλλα και άνθη).

 

Η βιοποικιλότητα στην Αμοργό - δωρεάν ψηφιακό βιβλίο

 Η βιοποικιλότητα στην Αμοργό.

Ψηφιακό βιβλίο (794 σελίδες) δωρεάν και ελεύθερα από το https://www.openbook.gr/i-viopoikilotita-stin-amorgo/

Οι πέτρες που ανθίζουν - δωρεάν ψηφιακό βιβλίο

 Μία φωτογραφική σπουδή στα χασμόφυτα, τα φυτά που φύονται σε βράχους και πετρώδεις θέσεις.

Το βιβλίο κατεβαίνει ή διαβάζεται ελεύθερα και δωρεάν από το https://www.openbook.gr/oi-petres-poy-anthizoyn/

Ardea cinerea σταχτοτσικνιάς

Αιγιάλη 29/05/2020

φωτογραφία Μανώλης Σιμιδαλάς

Περαστικός από την Αμοργό, ο σταχτοτσικνιάς ζει και αναπαράγεται σε Ευρώπη, Ασία και Αφρική. Στην Ευρώπη και στην Ελλάδα αποτελεί κοινό είδος των εσωτερικών και παράκτιων υγροτόπων σε γλυκά, υφάλμυρα και αλμυρά νερά. Προτιμά να έχει κοντά του δέντρα όπου κουρνιάζει την νύχτα και φωλιάζει.

Ετυμολογία:
*** Ardea < ερωδιός (αρχ.) και ρωδιός (Ιππώνακτας) // Κατά άλλη εκδοχή έχει σχέση με την ρωμαϊκή μυθολογία: η πόλη Ardea, πρωτεύουσα του Rutuli, καταστράφηκε από πυρκαγιά και από τις στάχτες της γεννήθηκε ένα άπαχο, χλωμό πουλί, κουνώντας τις στάχτες από τις φτερούγες του και φωνάζοντας πένθιμες κραυγές.
*** cinereus, -a, um (λατιν.) = τεφρός, σταχτής, γκρίζος.
*** τσικνιάς < κυκνίας

 

Burhinus oedicnemus

Χώρα 30/03/2021

φωτογραφία Μιχάλης Παπαγιαννόπουλος

Πρώτη φωτογράφιση από την Αμοργό.

Ο Κώστας Παπαγιαννόπουλος και ο γιος του ο Μιχάλης την βρήκαν και την φωτογράφισαν στην Χώρα, κοντά στο Άγιο Νικόλαο. Επειδή θεώρησαν ότι το πουλί είναι αδύναμο, με την συνδρομή της Ευαγγελίας Πάσσαρη, αποφάσισαν να το στείλουν στην Αλκυόνη (Πάρος).

Επιστημονική ονομασία: Burhinus oedicnemus (Linnaeus, 1758)
Ελληνική ονομασία (ΕΟΕ): πετροτουρλίδα.
Ετυμολογία:
Burhinus < βους (βόδι) + ρις ρινός (μύτη) ==> αναφορά στο ράμφος
oedicnemus < οίδώ αρχ. (πρήζομαι) + κνήμη ==> αναφορά στα εξογκωμένα γόνατα του πουλιού.
 

Falco eleonorae

Ποταμός 03/07/2022

φωτογραφία Μιχάλης Θεολογίτης

Ο μαυροπετρίτης, που σε πολλά νησιά λέγεται και «βαρβάκι», είναι μεταναστατευτικό γεράκι που ξεχειμωνιάζει στο μεγάλο νησί της Μαδαγασκάρης, στη νοτιοανατολική Αφρική και έρχεται στο Αιγαίο για να αναπαραχθεί.
Στην Αμοργό φωλιάζει σε απρόσιτους γκρεμούς στο ορεινό συγκρότημα της Αιγιάλης, στον Προφήτη Ηλία της Χώρας, το Μεγάλο Βιόκαστρο...
Φωλιάζει πολύ αργότερα από τα άλλα πουλιά, γύρω στα τέλη Ιουλίου, και οι νεοσσοί του ξεπετιούνται από τα αυγά τέλη Αυγούστου - αρχές Σεπτεμβρίου. Αυτή η ιδιορρυθμία του μαυροπετρίτη οφείλεται στην ειδίκευσή του να κυνηγάει πουλιά και μεγάλα έντομα για τροφή.
Με τα έντομα τρέφεται μέχρι να αρχίσει η περίοδος της φθινοπωρινής μετανά-στευσης, οπότε βρίσκει άφθονη τροφή κυνηγώντας μικρόπουλα για να μεγαλώσει τους νεοσσούς του, στα μεταναστευτικά περάσματα του Αιγαίου.
Οι μαυροπετρίτες φωλιάζουν στους γκρεμούς των νησιών και των νησίδων. Η Ελλάδα φιλοξενεί από την άνοιξη το 85% του παγκόσμιου πληθυσμού τους. Οι μεγαλύτερες αποικίες τους βρίσκονται στο Νότιο Αιγαίο.
Ετυμολογία:
Falco (λατιν.) < faix (falcis) δρεπάνι ==> από το σχήμα των φτερών.
eleonorae < προς τιμήν της Ελεονώρα Ντε Μπας, (Elianora de Bas/ Arborea), πριγκίπισσας της Σαρδηνίας (1347-1404) που πήρε μέτρα προστασίας του γερακιού.

Ποταμός 06/07/2021

φωτογραφία Μιχάλης Θεολογίτης

Helichrysum amorginum X stoechas subsp. barrelieri.

Το Helichrysum amorginum είναι ενδημικό της Αμοργού (και νησίδων(Αμοργοπούλας & Κέρου) και περιγράφηκε από την ορθοπλαγιά της Μονής Χοζοβιώτισσας. 
Το Helichrysum stoechas subsp. barrelieri [(Ten.) Nyman 1879] είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση κεντρική, νότια και νησιωτική Ελλάδα και φύεται και στις πέριξ περιοχές του μοναστηριού.
Στις 5 Ιουλίου 1958 βρέθηκε στους κρημνούς της Χοζοβιώτισσας ένα φυσικό υβρίδιο των δύο ειδών, το Helichrysum amorginum X stoechas subsp. barrelieri.
Γενικά η δημιουργία φυσικών υβριδίων είναι δύσκολη (με εξαίρεση τις ορχιδέες) και ίσως πιο δύσκολη η αναπαραγωγή τους.
Το 2020 ο Μανώλης Σιμιδαλάς από την Χώρα Αμοργού βρήκε αυτό το φυσικό υβρίδιο στα Φτερά του μοναστηριού, όπως λέμε τα χείλη του γκρεμού των 400 μέτρων.
Στην φωτογραφία αριστερά το Helichrysum amorginum, δεξιά το Helichrysum stoechas subsp. barrelieri και στην μέση το υβρίδιο.
Να είναι το υβρίδιο του 1958; Να είναι διαφορετικό; Να υπάρχουν κι άλλα στους απάτητους βράχους;
Όποιο να' ναι, είναι μοναδικό και δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο...

Saxifraga tridactylites

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Saxifraga tridactylites (L. 1753) είναι ευρωμεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: βραχώδη ενδιαιτήματα, χαλικώδες έδαφος σε υψόμετρα 0-1200 (-2100) μ.
Ετήσιο, όρθιο είδος με ύψος 4-12 εκ., με αραιό αδενώδες χνούδι, εν μέρει ή ολόκληρο το φυτό κοκκινωπό. Άνθη 2-3 χιλ. με λευκά πέταλα.
Άνθιση: Μάρτιος - Ιούνιος ανάλογα με το υψόμετρα.

Ετυμολογία:
Saxifraga < saxum βράχος + frango ρωγμή, σχισμή => επειδή φυτρώνει στις σχισμές των βράχων, που πολλές φορές μπορεί να σπάσουν με τις ρίζες της μέρος του βράχου.
tridactylites < τρις + δάκτυλο ==> αναφορά στο σχήμα των φύλλων.

 

Ballota acetabulosa

Ρέμα του φονιά 08/06/2022

φωτογραφίες Μανώλης Σιμιδαλάς

Η Ballota acetabulosa [(L.) Benth. 1834] είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Κοινή ονομασία: λυχναράκι, λουμίνι.
Φρύγανο καλυμμένο με πυκνό εριώδες χνούδι και βλαστούς όρθιους.
Φύλλα μέχρι 5 εκ., ωοειδή, αντίθετα, με κοντό μίσχο.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αποτελούν οι κάλυκες, που μοιάζουν σαν μικροί κρατήρες και οι οποίοι συνεχίουν να μεγαλώνουν και μετά την πτώση των ανθέων. Παλιότερα χρησιμοποιούσαν αυτούς τους κάλυκες σαν φυτιλάκι για τα καντήλια.
Βιότοπος: ηλιόλουστες πετρώδεις θέσεις, φρύγανα, σε υψόμετρα 0-1000 (-1700) μ.
Άνθη ιώδη ή ρόδινα σε σπονδύλους σε όλο το μήκος του βλαστού με 6-12 ανά σπόνδυλο.
Ανθίζει από τον Απρίλιο έως τις αρχές Ιουλίου.
Ετυμολογία:
Ballota < βαλλωτή (φυτό που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη και τον Πλίνιο) < βάλλω ==> για την απόρριψη που προκαλείται από τη φευγαλέα οσμή αυτού του φυτού = Βαλλωτή
acetabulosa < acetabŭlum, κοτύλη, δοχείο για το ξύδι.

Αγία Μαρίνα 16/05/2022

Κάψαλα 21/05/22

 

Sedum sediforme

Ρέμα του φονιά 08/06/2022 Κατάπολα

φωτογραφία Μανώλης Σιμιδαλάς

To Sedum sediforme [(Jacq. 1771) Pau, 1909] είναι μεσογειακό είδος. 
Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου.
Φύεται σε βράχους, πετρώδεις και αμμώδεις περιοχές, σε υψόμετρα έως 900 μέτρα.
Φυτό που σχηματίζει συστάδες πολλές φορές με μη ανθοφόρους βλαστούς.
Ανθοφόροι βλαστοί 25-69 εκ.
Άνθη κίτρινα.
Άνθιση: Μάιος - Ιούλιος.
Ετυμολογία:
Sedum < sédo (λατιν.) ανακουφίζω, καταπραΰνω, ηρεμώ ==> επειδή τα φύλλα κάποιων ειδών υποστηρίζεται ότι αμβλύνουν τον πόνο των τραυμάτων.
sediforme  < Sedum + forma σχήμα.